حقوق و مزایای کارگر یا کارمند بعد از بازنشستگی

سن بازنشستگی در هر کشوری بر اساس شرایط و ضوابط خاص همان کشور تعیین می‌شود. در کشور ایران هم برای زنان و مردان سن مشخصی برای بازنشستگی در نظر گرفته شده است. افرادی که به این سنین رسیده و شرایط بازنشسته شدن را داشته باشند، میتوانند خود را بازنشسته کرده و مزایا و حق و حقوق این دوران را دریافت نمایند. حال بهتر است ببینیم که حق و حقوق کارمندان یا کارگران بعد از بازنشستگی به چه صورت است و چه مزایایی برای این دوران از زندگی افراد در نظر گرفته شده است.

بازنشستگی چیست؟

بازنشستگی به این معنا است که فرد با رسیدن به یک سن خاص، میتواند از سمت کاری خود استعفا داده و از کار کردن دست بکشد. افرادی که بازنشسته می‌شوند، معمولا به دلیل بالا رفتن سن دیگر توانایی ادامه کار و فعالیت را نداشته و به همین منظور از کار کردن کناره‌گیری می‌کنند. این افراد میتوانند از حقوق و مستمری بازنشستگی تا پایان عمر خود استفاده کنند و پس از آن نیز بازماندگان به دریافت مستمری او بپردازند. بنابراین حقوق بازنشستگی اهمیت زیادی دارد و بهتر است افراد از همان سالهای شروع به کار، به فکر بیمه کردن خود برای این دوران باشند.

شرایط بازنشستگی طبق قانون کار

در رابطه با مفهوم بازنشستگی در قانون کار و شرایط آن، میتوان به ماده 76 قانون تامین اجتماعی اشاره کرد. در این ماده قانونی آمده است که ” مشمولین این قانون در صورت حائز بودن شرایط زیر حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت.

• ۱- حداقل ده سال حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخته باشند.
• ۲- سن مرد به شصت سال تمام و سن زن به پنجاه و پنج سال تمام رسیده باشد.

تبصره ۱ [اصلاحی 16/12/1371]- کسانی که ۳۰ سال تمام کار کرده و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند در صورتی که سن مردان ۵۰ سال و سن زنان ۴۵ سال تمام باشد می ‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. تبصره ۲ [اصلاحی 14/07/1380] – الف- کارهای سخت و زیان ‌آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیر استاندارد بوده و در اثر ‌اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیتهای طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن بوده و ‌بتوان با بکارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و غیره صفت سخت و زیان ‌آور بودن را از آن مشاغل کاهش یا حذف نمود.”

شرایط بازنشستگی آقایان

آقایان در صورت برخورداری از یکی از شرایط زیر میتوانند خود را بازنشسته نمایند:

• اگر حداقل 50 سال سن و حداقل سابقه پرداخت بیمه 30 سال را داشته باشند.
• اگر حداقل 60 سال سن و حداقل سابقه پرداخت بیمه 10 سال را داشته باشند.
• در صورتی که حداقل 60 سال سن و حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشند، میتوان با خرید الباقی سابقه مورد نیاز خود تا 10 سال، سابقه را به ده سال رسانده و خود را بازنشسته کرد.
• در صورتی هم که 35 سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشند، بدون محدودیت سنی میتوان درخواست بازنشستگی داد.

شرایط بازنشستگی بانوان

بانوان نیز در صورتی که یکی از شرایط زیر را داشته باشند، میتوانند خود را بازنشسته نمایند:

• در صورت برخورداری از 35 سال سابقه بیمه، میتوان خود را بدون محدودیت سنی بازنشسته کرد.
• در صورتی که از سن 42 سال و حداقل 20 سال سابقه پرداخت بیمه به شرطی که در اداره یا ارگانی استخدام بوده و بیمه به طور کامل پرداخت شده باشد.
• اگر از حداقل سن 55 سال و حداقل 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه برخوردار باشند.
• در صورتی که فردی 55 سال سن و سابقه پرداخت حق بیمه یک سال را داشته باشد، میتواند با خرید مابقی سابقه بیمه تا ده سال، خود را بازنشسته کند.

حقوق و مستمری بازنشستگی

حقوق یا مستمری بازنشستگی، به وجهی گفته می‌شود که طبق شرایط مقرر به منظور جبران قطع تمام یا بخشی از درآمد شخص بیمه شده به او پرداخت می‌گردد. همچنین در صورت فوت شخص، این مستمری برای تامین معیشت بازماندگان او به آنها پرداخت می‌شود. حقوق بازنشستگی برای تمام افراد یکسان نبوده و بر اساس معیارهای مختلفی تعیین می‌گردد. زمانی هم که کارگر یا کارمند به سن بازنشستگی برسند، میتوانند این حقوق تعیین شده را دریافت نمایند. پس منظور از مستمری بازنشستگی، هرگونه وجوه و مزایای نقدی یا غیر نقدی است که سازمان تامین اجتماعی به بیمه شده پرداخت می‌کند.

در رابطه با میزان حقوق بازنشستگی هم بهتر است به ماده 77 قانون تامین اجتماعی اشاره کنیم. مطابق این ماده قانونی ” [اصلاحی 16/12/1371]- میزان مستمری بازنشستگی عبارتست از یک سی‌ام متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر آنکه از(۳۰ /۳۵) سی و پنجم، سی‌ام متوسط مزد یا حقوق تجاوز ننماید. ‌تبصره- متوسط مزد یا حقوق برای محاسبه مستمری بازنشستگی عبارتست از مجموع مزد یا حقوق بیمه شده که بر اساس آن حق بیمه پرداخت ‌گردیده ظرف آخرین دو سال پرداخت حق بیمه تقسیم بر بیست و چهار.”

دیگر مزایا و حق و حقوق بیمه شدگان بعد از بازنشستگی

کارگران و کارمندان به جز دریافت حقوق و مستمری بازنشستگی، از خدمات دیگری هم بهره مند می‌شوند. در واقع مستمری این دوران تنها مربوط به حقوق بازنشستگی نبوده و خدمات دیگری هم برای آنها در نظر گرفته می‌شود. در این رابطه هم میتوان به پرداخت عیدی، حق اولاد یا حق عائله مندی، کمک هزینه معیشت و حق سنوات مازاد بر 20 سال اشاره کرد. تمام این مزایا و خدمات از سوی سازمان تامین اجتماعی جهت بهبود شرایط زندگی بازنشستگان به آنها پرداخت می‌شود. در زیر به هر یک از این حقوق بیشتر اشاره می‌کنیم:

• دریافت عیدی در دوران بازنشستگی

یکی از مهمترین حق و حقوق‌های افراد بعد از بازنشستگی، عیدی است. در واقع همانگونه که کارگران و کارمندان در دوران فعالیت خود عیدی پایان سال را دریافت می‌کنند، برای بازنشستگان نیز این عیدی محاسبه و پرداخت می‌گردد. عیدی بازنشستگان پیش از شروع سال جدید به آنها پرداخت می‌شود و مبلغ آن هم سالانه با اندک افزایشی همراه است.

• حق عائله مندی یا حق اولاد در دوران بازنشستگی

حق اولاد یا حق عائله مندی از دیگر حقوق و مزایایی است که هم در دوران خدمت و هم پس از بازنشستگی به افراد پرداخت می‌گردد. طبق قانون کار کمک هزینه عائله مندی منحصرا تا دو فرزند پرداخت می‌شود. مشروط بر آنکه بیمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بیمه 720 روز کار را داشته باشد و سن فرزندان کمتر از 18 سال باشد و یا فرزندان بالای 18 سال مشغول به تحصیل باشند. حق عائله مندی تنها شامل اولاد است و شامل همسر نمی‌شود. این مبلغ برای هر فرزند معادل دستمزد 3 روز کاری کارگر است و مبلغ آن هر سال با توجه به دستمزد روزانه کارگران، افزایش پیدا می‌کند.

• حق سنوات در دوران بازنشستگی

یکی دیگر از حق و حقوق‌هایی که افراد میتوانند در دوران بازنشستگی دریافت کنند، حق سنوات است. حق سنوات همان مبلغی است که برای یک سال یا بیشتر به افراد تعلق می‌گیرد و مبلغ آن معادل با یک ماه حقوق است. البته دریافت حق سنوات در دوران بازنشستگی برحسب شرایطی امکان پذیر است. هر فرد بازنشسته‌ای که بیشتر از 20 سال سابقه داشته باشد، میتواند حق سنوات را دریافت کند. از این رو داشتن حداقل سابقه کاری 20 سال برای برخورداری از حق سنوات، جزو الزامات آن است.

جمع بندی

در این مطلب با حق و حقوق بیمه شدگان بعد از بازنشستگی آشنا شدیم. همانطور که متوجه شدیم حق و حقوق کارگران و کارمندان تنها به حقوق بازنشستگی محدود نشده و شامل دریافت عیدی، حق عائله مندی و حق سنوات در صورت واجد شرایط بودن نیز می‌شود. بنابراین اگر شما هم نسبت به حق و حقوق خود در دوران بازنشستگی ابهامات و پرسش‌هایی دارید، میتوانید با کارشناسان آسان کار در تماس باشید.