سختی کار شامل چه مشاغلی می شود؟

اینکه هر کاری سختی و مشقت خاص خود را دارد حرفی درست است اما داریم مشاغلی که خطرات جسمی، روحی، مالی هم دارند. کار‌هایی هم هستند که هیچ کدام از موارد مکانیکی، شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی در استاندارد آن‌ها تعریف نشده‌اند. حتی ممکن است کارگر به مرور زمان از تنش زیادی و قرارگیری در یک محیط نامناسب دچار بیماری‌های شغلی و دیگر عوارض آن شوند. بنابراین طبق یک سری قانون‌های که تعریف کرده‌اند این مشاغل را به نام مشاغل سخت و زیان‌آور نامیده‌اند. دولت و مسئولین با در نظر گرفتن تمهیدات بهداشتی، مهندسی و فنی درصدد کم و یا حذف این خطرات هستند.

انواع مختلف مشاغل پر خطر

به طور کلی طبق تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده مشاغل سخت و زیان آور را در دو دسته الف و ب می‌توانیم تقسیم کنیم:

• دسته الف

افرادی که در این دسته از مشاغل مشغول به کار هستند کارشان سختی و زیان‌هایی دارند که برای آن‌ها دارای ضررهایی باشند. اما کارفرما در این مشاغل بار تمهیدات بهداشتی و ایمنی قادر به کاهش و حتی حذف این خطرات هستند.

• دسته ب

کسانی هم که جزء دسته ب قرار می‌گیرند ماهیت کارشان زیان آور و سخت هستند. تفاوتی که با گروه الف دارند در این است که حتی اگر کارفرما تدابیری هم بیاندیشد سختی کار را کم شاید اما حذف نمی‌کند. بنابراین تمهیدات بهداشتی و ایمنی کارفرما فقط می‌تواند از درجه سختی کار بکاهد ولی زیان ناشی از آن همچنان باقی است.

چگونه می توان مشاغل سخت و زیان آور را تشخیص داد؟

برخی از پست و مقام‌ها مانند: وزارت بهداشت، وزارت کار، کارفرما، کارگران، امور اجتماعی و صندوق تأمین اجتماعی می‌توانند سختی کار را در مقام یک متقاضی گزارش دهند. سپس کمیته‌ای تحت عنوان کمیته کارشناسان گرد هم می‌آیند و تمام جوانب آن کار را مورد بررسی قرار می‌دهند. نهایتاً اظهارات نوشته شده و مدارک مربوطه توسط آن‌ها باید به تأیید کمیته استانی برسد.

مقررات تأیین شده توسط تأمین اجتماعی برای مشاغل سخت و زیان آور

سازمان تأمین اجتماعی برای کم کردن خطرات کار‌های سخت و زیان‌آور شرایط کاری و قوانینی را قرار داده‌اند. قوانین وضع شده با قوانین کسب و کار‌های عادی متفاوت هستند که اینک به برخی از آن‌ها می‌پردازیم:

• مقدار ساعت کاری

بر اساس ماده شماره ۵۲ قانون رسمی کار، افرادی که دارای مشاغل سخت و زیان‌آور هستند در هفته نباید ساعت کاری‌شان از ۳۶ ساعت تجاوز کنند. به طور کلی آن‌ها فقط باید در روز ۶ ساعت کار داشته باشند. هدف اصلی از وضع این قانون حفظ سلامتی کارگر در دراز مدت است.

• تعداد مرخصی

برای این نوع مشاغل حدود 5 هفته در یک سال مرخصی در نظر گرفته شده است. افراد می‌توانند حتی بعد از پایان هر شش ماه از این مرخصی خود استفاده کنند.

• اضافه کاری

طبق بند 61 قانون کار، تحت هیچ شرایطی مشاغل سخت و زیان آور نباید اضافه کاری داشته باشند.

• اشتغال برای زنان

طبق بند 75 قانون کار، زنان اجازه کار کردن در مشاغل سخت و زیان آور را ندارند و برای آن ها ممنوع است.

• نوجوانان بین 15 تا 18 سال

بر اساس بند 83 قانون رسمی کار، نوجوانان 15 تا 18 سال نیز نمی‌توانند کارهای سخت و زیان آور داشته باشند و ممنوع اعلام شده است.

• برخورداری از حق بیمه در مشاغل سخت

کسانی که مشغول کار در کار‌های سخت و زیان‌آور هستند با پرداخت یک سال حق بیمه برای آن‌ها به اندازه یک و نیم سال سابقه بیمه رد خواهد شد. اگر فرد در کنار کار سخت، کار عادی نیز داشته باشد به ازای هر سالی که کار سخت داشته ۵/۱ سال بیمه در نظر گرفته می‌شود. کارفرما برای کار‌های عادی ۲۳% حق بیمه دارد اما برای کار‌های سخت باید ۲۷% بیمه سهم کارفرما باشد. یعنی نسبت به کار‌های معمولی ۴% تفاوت این گروه از افراد است. افرادی که تا قبل از سال ۸۳ در کار‌های سخت مشغول بودند بیمه سهم کارفرما آن‌ها ۳۱% خواهند بود. یعنی علاوه بر ۴% اضافی برای آن‌ها ۴% دیگر هم در نظر گرفته می‌شود.

• امکان بازنشستگی پیش از موعد

بر اساس بند اول ب تبصره ۲ قانون بازنشستگی قبل از موعد مقرر، امکان این کار تحت شرایطی که قید شده است امکان‌پذیر خواهد بود. کارگران برای بازنشستگی پیش از موعد باید حداقل بیست سال به طور پیوسته و یا بیست و پنج سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشند. بنابراین در صورت چنین سوابقی بدون در نظر گرفتن شرایط سنی درخواست مورد نظر در اداره کار و امور اجتماعی استان مطرح می‌شوند. نهایتاً باید در کمیته‌های استانی مورد بررسی قرار بگیرند تا اعمال شوند.

مشاغلی که در لیست کارهای سخت و زیان آور قرار دارند

برخی کمیته‌ها و سازمان‌ها لیستی از مشاغل سخت و زیان آور تهیه و به تصویب وزارت بهداشت و کار رسانده‌اند. شورای عالی حفاظت فنی، سازمان بهداشت کار و شورای عالی کار معرف مشاغل سخت هستند.

• کار کردن در معادن

اگر کاری که به هر طریقی در راه روهای سربسته و تونل‌های طولانی انجام بگیرند و فرقی ندارند که تحت الارضی و یا سطح الارضی باشند.

• کار در زمینه استخراج

کارگرانی که در تونل‌های معدن، در میله‌ها، راهرو‌های معادن در حال هر گونه مباشرت و نظارت هستند. فرقی ندارد که در کدام بخش اعم از حمل مواردی که حاصل انفجار بوده، جداسازی موارد منفجره از سطح کار، تأسیسات آب و برق قسمت داخلی معدن باشند.

• کار کردن در چاه و فاضلاب‌ها، حفر قنات‌ها و همچنین کار در مخازن سرپوشیده
• کارهایی که به صورت دائماً در معرض کوره‌های داغ و در مجاورت بخارات و حرارت خطرناک و زیان آور هستند. علاوه بر آن کارگرانی که موارد مذاب را از کوره‌ها حمل و تخلیه می‌کنند.
• کارگرانی که در کارگاه‌های دباغی و روده پاک کنی، گندابروها، کارگاه‌های سالامبوری سازی هستند. همچنین آنانی که به کار جمع آوری و حمل و دفن زباله و فاضلاب شهری مشغول‌اند.
• افرادی که مدام در حال جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود واحد‌های طیور و دامداری هستند.
• کارگرانی که بر روی داربست‌ها در فضای باز، اتاقک‌های متحرک، دکل‌ها و… در ارتفاع بالای 5 متر کار می‌کنند.
• اشخاصی که با برق در ولتاژ بالا و فشار 63 کیلو ولت و به بالا روی خطوط و انتقال برق فعالیت دارند.
• مشاغلی که در حیطه قیرپاشی، پخت آسفالت دستی، شن پاشی و مالچ پاشی هستند.
• نیروی آتشنشانی
• شغل‌هایی مانند غواصی که در فشار زیاد انجام می‌شوند.
• کسانی که جوشکاری را در مخازن انجام می دهند.
• کارهایی نظیر باغات، مرغداری‌ها و کسانی که وظیفه سم پاشی مزارع و ضد عفونی کردن طویله‌ها را بر عهده دارند.
• خبرنگارها
• کسانی که در زندان‌ها و ندامتگاه‌ها مشغول‌اند.
• افرادی که در حال تولید نوعی سم و حشره کش هستند.
• مشاغلی که در آخر ممکن است کارگر کر و یا دچار بیماری‌های شنوایی شوند.
• کارشناسان فوریت‌های پزشکی، علوم آزمایشگاهی، مامایی، هوشبری و تمامی مشاغلی که زیر مجموعه این‌ها باشند.
• افرادی که در مشاغل خود چه به طور مستقیم و چه غیر مستقیم در معرض قرار گیری در برابر اشعه و مواد رادیواکتیو هستند.
• کارگرانی که سلامتی آن ها به خاطر کارکردن با وسایل ارتعاشی به خطر می‌افتند.
• کارکنانی که در تیمارستان‌ها و مراکز روان درمانی با افراد بیمار روانی سرو کار دارند.
• همچنین کسانی که مشغول رانندگی برای وزارت راه و شهرسازی، حمل و نقل بار و مسافربری داخل شهری و بیرون شهری هستند.

کلام آخر

برخی از افراد زمانی که می‌شنوند یک عد‌ه‌ای از افراد بعد از ۲۰ الی ۲۵ سال بازنشست می‌شوند تعجب می‌کنند. یعنی چه تفاوتی وجود دارد که ۵ الی ۱۰ سال زودتر از کار‌های معمولی بازنشسته خواهند شد. همچنین به اندازه همان سال‌ها بیمه کمتری را هم پرداخت می‌کنند. نباید عجولانه قضاوت کنیم گویا مشاغلی هستند که به خاطر سختی و زیان‌آور بودن کارشان زودتر بازنشسته می‌شوند. بنابراین شغل‌هایی هستند که کارگران آن ممکن است به مرور زمان دچار بیماری و یا عوارضی غیر قابل جبران دچار شوند. سلامت جسمی و روانی چنین افرادی همواره در خطر هستند.

جهت مشاوره و اطلاعات بیشتر با کلینیک آسان کار تماس بگیرید.