بیمه اختیاری و اجباری تامین اجتماعی چه تفاوتی با هم دارند؟

افرادی که در شرکت‌های دولتی و یا خصوصی مشغول به کار هستند، مشمول قانون کار بوده و باید تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار بگیرند. در قانون کار به این دسته از بیمه‌ها، بیمه اجباری گفته می‌شود. از طرف دیگر افرادی که شاغل نیستند و یا به صورت فریلنسری کار می‌کنند، میتوانند برای استفاده از بیمه تامین اجتماعی و بازنشستگی آن، از بیمه خویش فرما همچون بیمه اختیاری استفاده کنند. بیمه اجباری و بیمه اختیاری در موارد زیادی از جمله میزان حق بیمه، خدمات و غیره با هم تفاوت‌هایی دارند. در این مطلب قرار است به بررسی تفاوت بیمه اختیاری و بیمه اجباری تامین اجتماعی بپردازیم و با شرایط و مزایای هر یک آشنا شویم.

بیمه اجباری چیست؟

همانطور که اشاره کردیم تمام افرادی که در شرکت و مجموعه‌ای مشغول به کار هستند و مزد دریافت می‌کنند، مشمول قانون کار هستند و باید برایشان حق بیمه ماهانه پرداخت شود. قانون کار به این نوع از بیمه، بیمه اجباری می‌گوید و همانطور که از نامش مشخص است، الزامی و اجباری است. در واقع کارفرما وظیفه دارد کارکنان خود را بیمه کرده و برای آنها حق بیمه را پرداخت نماید. بیمه اجباری از انواع بیمه‌های تامین اجتماعی است و شامل پوشش‌های بسیار زیادی می‌باشد. در ادامه به پوشش‌ها و خدمات بیمه اجباری اشاره خواهیم داشت.

پوشش‌های بیمه اجباری تامین اجتماعی

افرادی که از بیمه اجباری برخوردار هستند، میتوانند از خدمات و پوشش‌های زیر بهره مند شوند:

• هزینه‌های درمانی، هزینه‌های مربوط به حوادث
• غرامت بارداری بانوان
• مستمری دوران بازنشستگی
• مستمری از کارافتادگی
• مستمری بازماندگان
• بیمه بیکاری
• کمک هزینه ازدواج

بیمه اختیاری چیست؟

برای اینکه با بیمه اختیاری تامین اجتماعی آشنا شویم، در ابتدا باید به بیمه خویش فرما اشاره داشته باشیم. بیمه خویش فرما برای آن دسته از افرادی که کارفرمایی ندارند و برای خود کار می‌کنند و یا اصلا به کاری اشتغال نداشته و به مستمری بازنشستگی نیاز دارند، مناسب است. چنین افرادی میتوانند به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و خود را تحت پوشش این بیمه قرار دهند. بیمه خویش فرما شامل بیمه اختیاری و بیمه مشاغل آزاد و صاحبان حرف است. این دو نوع بیمه هم با هم تفاوت‌هایی دارند که از ذکر آنها خودداری می‌کنیم. پس همانطور که مشخص شد، بیمه اختیاری از انواع بیمه خویش فرما تامین اجتماعی است و هر شخصی که شرایط آن را داشته باشد، میتواند به یکی از شعب سازمان مراجعه کرده و برای آن ثبت نام نماید. با ثبت نام بیمه اختیاری، شخص موظف می‌شود تا حق بیمه را در زمان‌های مقرر پرداخت نماید. تا مادامی که حق بیمه اختیاری پرداخت گردد، شخص میتواند از تعهدات و خدمات سازمان تامین اجتماعی هم برخوردار گردد.

شرایط برخورداری از بیمه اختیاری تامین اجتماعی

برای برخوردار شدن از بیمه اختیاری یک سری شرایط لازم است و هر فردی نمیتواند خواهان دریافت این بیمه باشد. در رابطه با شرایط بیمه اختیاری هم باید به موارد زیر اشاره کرد:

• دارا بودن حداقل 30 روز سابقه پرداخت حق بیمه
• حداقل سن 18 سال و حداکثر سن 50 سال. در صورتی که سن متقاضی هنگام درخواست بیمه بیش از 55 سال باشد، باید معادل مازاد سنی خود حق بیمه را پرداخت کند.
• متقاضی بیمه اختیاری نباید در کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی مشغول به کار باشد.

تبدیل بیمه اختیاری به اجباری به چه صورت است؟

افرادی که در شرکتی مشغول به کار بوده و از بیمه اجباری برخوردار هستند، میتوانند پس از خروج از شرکت بیمه خود را به یکی از انواع بیمه خویش فرما همچون بیمه اختیاری تغییر دهند. در واقع برای تبدیل بیمه اجباری به اختیاری، باید به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و نسبت به این کار اقدام کرد. اگر هم پس از مدتی مجددا شخص بخواهد در یک شرکت دیگر مشغول به کار شده و بیمه اختیاری را به بیمه اجباری تبدیل کند، میتواند این کار را به آسانی انجام دهد.

تفاوت بیمه اجباری و اختیاری در چیست؟

بیمه اختیاری و اجباری تامین اجتماعی، در موارد زیر با هم تفاوت دارند:

• تفاوت بیمه اختیاری و اجباری از نظر درصد حق بیمه

در بیمه اجباری، نرخ حق بیمه 30 درصد حقوق است که از این میزان 23 درصد بر عهده کارفرما و 7 درصد بر عهده کارمند است. در واقع کارفرما باید 7 درصد سهم کارمند خود را از حقوق او کسر کرده و به همراه 23 درصد سهم خود به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز نماید. پرداخت حق بیمه وظیفه کارفرما است و کارمند یا کارگر در این رابطه هیچ وظیفه و مسئولیتی ندارد. در صورتی هم که کارفرما در این زمینه کوتاهی کرده و حق بیمه را در زمان‌های مقرر پرداخت نکند، با اعمال جریمه از سوی سازمان تامین اجتماعی روبرو می‌شود.

در رابطه با نرخ حق بیمه اختیاری هم باید اشاره شود که نرخ آن 27 درصد بوده و خود شخص موظف به پرداخت کامل آن است. در واقع از آنجایی که در این بیمه کارفرما و کارمند خود شخص بیمه شده است، خودش باید برای پرداخت کامل حق بیمه اختیاری اقدام نماید. حق بیمه اختیاری 1402 برابر با 1.481.000 تومان است و برای پرداخت آن میتوان از سامانه تامین اجتماعی اقدام کرد.

• تفاوت بیمه اجباری و اختیاری از نظر شرایط بیمه بیکاری

یکی از خدمات بیمه اجباری، پرداخت بیمه بیکاری به افراد واجد شرایط است. در واقع پرداخت مستمری بیمه بیکاری، یکی از پوشش‌های بیمه اجباری است که بیمه اختیاری تحت پوشش آن قرار نمی‌گیرد. دلیل آن هم این است که افراد دارای بیمه اختیاری به دلیل نداشتن کارفرما و عدم اشتغال در مکان‌های دارای کد کارگاهی، مشمول تمام قوانین کار نبوده و بهشان بیمه بیکاری تعلق نمی‌گیرد. از این رو این مورد هم یکی دیگر از تفاوت‌های بیمه اجباری با بیمه اختیاری تامین اجتماعی است.

• تفاوت بیمه اختیاری با اجباری از نظر خدمات درمانی

افرادی که از بیمه اجباری برخوردار هستند، میتوانند از تمام خدمات مراکز وابسته به تامین اجتماعی به صورت رایگان استفاده کنند. در حالی که برای بیمه‌های خویش فرما معمولا مبلغی به عنوان فرانشیز در نظر گرفته شده که خود شخص بیمه شده باید آن را پرداخت کند. با این حال افرادی که از هر یک از بیمه‌های تامین اجتماعی برخوردار باشند، میتوانند در هزینه‌های درمانی خود صرفه جویی کرده و بخشی از آن را از سازمان دریافت نمایند.

• تفاوت بیمه اجباری با اختیاری از نظر مزایا

به جز بیمه بیکاری که مشمول افراد دارای بیمه اختیاری نمی‌شود، این دسته از بیمه شدگان از برخی دیگر از حق و حقوق‌ها نیز محروم می‌شوند. برای مثال در بیمه اجباری برای افراد مزایایی چون هزینه عائله مندی، بن و خوراک، حق مسکن و غیره در نظر گرفته شده و همراه با حقوق ماهانه پرداخت می‌گردد. همچنین این دسته از افراد مشمول دریافت عیدی و سنوات پایان سال نیز هستند. این در حالی است که به دلیل عدم وجود رابطه کارگر و کارفرمایی در بیمه اختیاری، این مزایا شامل حال شخص بیمه شده نخواهد شد.

• تفاوت حقوق بازنشستگی بیمه اجباری با اختیاری

زمانی که فرد به سن بازنشستگی برسد، میتواند برای دریافت مستمری بازنشستگی اقدام کند. در رابطه با اینکه حقوق بازنشستگی چقدر است، باید اشاره شود که طبق ماده 77 قانون تامین اجتماعی ” میزان مستمری بازنشستگی عبارتست از یک سی‌ام متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر آنکه از(۳۰ /۳۵) سی و پنجم، سی‌ام متوسط مزد یا حقوق تجاوز ننماید.”

جمع بندی

در این مطلب با دو مورد از مهمترین بیمه‌های تامین اجتماعی یعنی بیمه اختیاری و بیمه اجباری آشنا شدیم و به تفاوت‌هایشان اشاره کردیم. بیمه اجباری شامل خدمات و مزایای زیادی بوده و بیمه بیکاری نیز به آن تعلق می‌گیرد. این در حالی است که بیمه شدگان بیمه اختیاری مشمول بیمه بیکاری نیستند و از دریافت مزایایی چون عیدی و سنوات پایان سال محروم می‌باشند. با این حال هر یک از این بیمه‌ها مزایای خاص خود را دارند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با شرایط ثبت نام بیمه اختیاری، میتوانید با مشاوران آسان کار در تماس باشید.