یکی از مواردی که در قانون کار با آن برخورد می‌کنیم، از کار افتادگی است. از کار افتادگی بیانگر این است که فرد به دلیل آسیب‌های ناشی از کار و یا بیماری‌های جدی، امکان ادامه کار نداشته و نمیتواند همچون قبل به کار خود بازگردد. در این شرایط فرد از کار افتاده محسوب میشود و میتواند از بیمه از کار افتادگی استفاده نماید. حال در قانون کار با انواع از کار افتادگی های مختلفی مواجه می‌شویم که بهتر است افراد با آنها آشنایی داشته باشند. بر همین اساس در ادامه مطلب به بررسی انواع از کار افتادگی در قانون کار پرداخته و با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
معنای از کار افتادگی در قانون کار
از کار افتادگی به معنای پیر و سالخورده شدن افراد نیست. بلکه زمانی که فردی به خاطر عواملی چون بیماری و یا بروز حادثه در محل کار امکان ادامه فعالیت را از دست بدهد، یک شخص از کار افتاده به حساب می‌آید. پس از کار افتادگی میتواند به صورت طبیعی و یا به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. حال منظور از از کار افتادگی طبیعی این است که فرد به سن بالایی رسیده است و به دلیل پیری و کهولت سن امکان انجام کارهای روزانه خود را ندارد. حال اگر کارگری بر اثر سانحه‌ای در حین کار دچار از کار افتادگی شود، باید به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و بروز این حادثه را گزارش دهد. سازمان تامین اجتماعی هم موضوع را بررسی کرده و پس از آن در صورت اثبات موضوع، کارگر را تحت پوشش شرایط از کار افتادگی قرار می‌دهد.
انواع از کار افتادگی
پیش از آنکه به سراغ بررسی انواع از کار افتادگی برویم، بهتر است به ماده 70 قانون تامین اجتماعی نگاهی داشته باشیم. در این ماده قانونی راجع به انواع از کار افتادگی صحبت شده است. طبق این ماده “بیمه شدگانی که طبق نظر پزشک معالج غیر قابل علاج تشخیص داده میشوند، پس از انجام خدمات توان بخشی و اعلام نتیجه توان بخشی یا اشتغال چنانچه طبق نظر کمیسیونهای پزشکی مذکور در ماده ۹۱ این قانون توانائی خود را کلا یا بعضاً از دست داده باشند به ترتیب زیر با آنها رفتار خواهد شد:
- الف – هرگاه درجه کاهش قدرت کار بیمه شده شصت و شش درصد و بیشتر باشد از کار افتاده کلی شناخته میشود.
- ب – چنانچه میزان کاهش قدرت کار بیمه شده بین سی و سه تا شصت و شش درصد و به علت حادثه ناشی از کار باشد از کار افتاده جزئی شناخته میشود.
- ج – اگر درجه کاهش قدرت کار بیمه شده بین ده تا سی و سه درصد بوده و موجب آن حادثه ناشی از کار باشد استحقاق دریافت غرامت نقص مقطوع را خواهد داشت.”
پس با توجه به این ماده قانونی، به بررسی بیشتر انواع از کار افتادگی می‌پردازیم.
از کار افتادگی کلی
در بند 13 ماده ٢ قانون تامین اجتماعی در رابطه با از کار افتادگی کلی اینطور صحبت شده است: ” از کار افتادگی کلی عبارتست از کاهش قدرت کار بیمه شده به نحوی که نتواند با اشتغال به کار سابق یا کار دیگری بیش از یک سوم از درآمد قبلی خود را به دست آورد.” همچنین طبق بند الف ماده 70 قانون تامین اجتماعی، هرگاه درجه کاهش قدرت کار بیمه شده شصت و شش درصد و بیشتر باشد، از کار افتاده کلی شناخته میشود. قانون گذار برای افرادی که دچار از کار افتادگی کلی میشوند، مستمری تعیین کرده است. در واقع افرادی که چه به خاطر حوادث ناشی از کار و چه بیماری دچار از کار افتادگی کلی شده باشند، مورد حمایت بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته و میتوانند مستمری از کار افتادگی را دریافت نمایند.
در رابطه با مستمری از کار افتادگی کلی هم بهتر است به ماده 72 قانون تامین اجتماعی اشاره کنیم. طبق این ماده قانونی “میزان مستمری ماهانه از کار افتادگی کلی ناشی از کار عبارت است از یک سی‌ام مزد یا حقوق متوسط بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر اینکه این مبلغ از پنجاه درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از صد درصد آن بیشتر نباشد.”
از کار افتادگی جزئی
در بند 14 ماده 2 قانون تامین اجتماعی نیز در رابطه با از کار افتادگی جزئی آمده است که ” از کار افتادگی جزئی عبارتست از کاهش قدرت کار بیمه شده به نحوی که با اشتغال به کار سابق یا کار دیگر فقط قسمتی از درآمد خود را به دست آورد.” همچنین در بند ب ماده 70 قانون تامین اجتماعی اشاره شده است که اگر میزان کاهش قدرت کار بیمه شده بین 33 تا 66 درصد و به علت حادثه ناشی از کار باشد، از کار افتاده جزئی شناخته میشود. بنابراین طبق این موارد میتوان اینطور نتیجه گرفت که از کار افتادگی جزئی یعنی کاهش قدرت کار بیمه شده به صورتی است که بتواند با اشتغال به کار سابق یا کار دیگر، تنها قسمتی از درآمد خود را بدست آورد. حال یکی از تفاوت‌های این از کار افتادگی با نوع کلی در این است که اگر از کار افتادگی جزئی به خاطر بروز حادثه ناشی از بیماری باشد، نمیتواند دلیلی بر از کار افتادگی محسوب شود. پس این از کار افتادگی، تنها در اثر حوادث ناشی از کار مشمول بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرد.
در رابطه با میزان مستمری از کار افتادگی جزئی هم باید اشاره شود که این مستمری به صورت حاصل ضرب درصد از کار افتادگی بیمه شده در مبلغ مستمری از کار افتادگی کلی به دست می‌آید.
از کار افتادگی مشمول غرامت نقص مقطوع
نوع دیگر از کار افتادگی در قانون کار، غرامت نقص مقطوع است. منظور از آن هم مبلغی است که به طور یکجا برای جبران نقص عضو با جبران تقلیل درآمد به شخص داده میشود. در این رابطه هم در بند ج ماده 70 قانون تامین اجتماعی اشاره شده است. در این بند آمده است که اگر درجه کاهش قدرت کار بیمه شده بین 10 تا 33 درصد بوده و موجب آن حادثه ناشی از کار باشد، استحقاق دریافت غرامت نقص مقطوع را خواهد داشت. میزان آن هم عبارت است از ۳۶ برابر مستمری استحقاقی مقرر در بند یک ماده 72 این قانون ضرب در درصد از کار افتادگی.
چگونه بیمه از کار افتادگی بگیریم؟
در ابتدا پزشک باید نوع بیماری، درمان، اقدامات تشخیصی و درمانی را به بیمه شده داده تا همراه با سایر مدارک پزشکی، به یکی از شعب سازمان تامین اجتماعی ارائه دهد. در این شعب هم باید مدارک به طور کامل بررسی شوند و سپس بیمه شده را به تیم کمیسیون پزشکی از کار افتادگی معرفی نمایند. شخص باید در جلسه حضور پیدا کرده تا کمیسیون پزشکی با بررسی‌های لازم رای را صادر نماید و میزان از کار افتادگی را مشخص کند. پس از آن رای به سازمان ابلاغ شده و شخص باید با دیگر مدارک به آنجا مراجعه کرده و پرونده خود را تکمیل کند. در نهایت هم در تاریخ مقرر، پرداخت بیمه از کار افتادگی شروع خواهد شد.
تفاوت از کار افتادگی با بازنشستگی در چیست؟
از کار افتادگی و بازنشستگی هر دو باعث میشوند تا کارگر امکان ادامه کار را نداشته باشد. با این حال میان این دو مورد تفاوت‌هایی وجود دارد که در اینجا به آنها اشاره می‌کنیم:
- طبق قانون کار برای اینکه شخصی بتواند بازنشسته شود و مستمری بازنشستگی دریافت کند، باید با توجه به شغل خود بین 20 الی 30 سال سابقه داشته باشد. اما برای از کار افتادگی این شرط وجود ندارد و زمانی که فرد دیگر قادر به کار کردن نباشد، میتواند از بیمه از کار افتادگی استفاده کند.
- حقوق دریافتی در دوران بازنشستگی با حقوق دریافتی پس از از کار افتادگی، تفاوت دارد و این موضوع از دیگر تفاوت‌های بازنشستگی و از کار افتادگی است.
- در صورتی که کارگری حتی دارای یک سال سابقه کار باشد، میتواند از خدمات از کار افتادگی هم استفاده کند. اما این موضوع برای بازنشستگی صدق نمی‌کند.
جمع بندی
در این مطلب راجع به انواع از کار افتادگی در قانون کار صحبت کردیم. در صورتی که نیاز به اطلاعات بیشتر در این زمینه داشته باشید، میتوانید با کارشناسان آسان کار در تماس باشید.
