هر کارمند، به هنگام شروع همکاری با یک شخص یا ارگان، باید به قراردادی که در آن تمام توافق‌ها میان او و کارفرما مکتوب شده باشد؛ توجه کند. بدون انعقاد قرارداد، همکاری عملا غیر رسمی بوده و طرفین می‌توانند بدون هیچگونه عواقب قانونی‌ای، از وظایف خود شانه خالی کنند. بر اساس مدت زمان همکاری، قراردادها تحت عنوان، دائم، موقتی و معین تنظیم می‌شوند. در این سند رسمی، باید تمام دغدغه‌ها طرفین قرارداد، از جمله دستمزد، ساعت کاری و بیمه تشریح شود. حال هر کدام از انواع قراد کار وزارت کار، چه نکاتی را شامل می‌شوند؟ ابتدا به این بپردازیم که به طور کلی قراداد کار به چه نوع سند همکاری گفته می‌شود.
قرارداد کار چه ویژگی هایی دارد؟
بر اساس قانون کار که در سال 1369 تصویب گردید؛ قرارداد کاری باید شامل این ویژگی‌ها باشد:
قصد و رضایت طرفین کار: با وجود اینکه رضایت طرفین شرط عقد قرارداد است؛ اما کارگر و کارفرما نمی‌توانند بر سر شرایط و امتیازاتی کم‌تر از آنچه در قانون کار آمده توافق کنند که این مسئله از حقوق کارگران حمایت خواهد کرد. ساعات کاری، مرخصی و سایر مزایا، همگی باید در چارچوب قوانین وزارت کار تعیین شوند.
اهلیت طرفین قرارداد: بر این اساس، کارگر باید حتما شخصی حقیقی و کارفرما می‌تواند حقیقی یا حقوقی باشد. عاقل و بالغ و رشید بودن اشخاص حقیقی شرط دیگر عقد قرارداد کاری است. همچنین بر طبق ماده 79 قانون کار، افراد زیر 15 سال تمام، حق کار نداشته و در صورت تخلف از این تبصره، کارفرما جریمه خواهد شد.
معین بودن موضوع قرارداد: بدین معناست که هنگام بستن قرارداد، نامی مشخص برای آن در قانون وجود داشته و بر این اساس از قواعد معینی شامل آن شود.
ارضایی بودن و عدم وجود تشریفات در عقد آن: این مسئله بدان معناست که برای مثال برخلاف عقد نکاح که نیاز به قرائت به زبان عربی دارد؛ در عقد این قرارداد به هیچ تشریفاتی نیاز نبوده و چه به صورت کتبی و چه شفاهی دارای اعتبار قانونی است.
معوض بودن قرارداد: به اجرتی که کارفرما به کارگر می‌پردازد و کارگر دریافت می‌کند؛ عوضین همکاری می‌گویند که وجود آن، برای عقد قرارداد کاری لازم است.
مشروعیت جهت قرارداد: ماده 190 قانون مدنی، لازم می‌دارد که کاری که قرارداد برای آن بسته می‌شود؛ مشروع باشد. برای مثال اگر همکاری در محور خرید و فروش مواد مخدر انجام گیرد؛ عقد قرارداد کاری برای آن، امکان پذیر نخواهد بود.
قراداد کار دائم چیست؟
تبصره 2 ماده 7 قانون کار، قرارداد کار دائم را این گونه تعریف می‌کند: « درکارهایی که طبیعت آن‌ها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می‌گردد». این نوع از قرارداد، به دلیل مشخص نبودن خاتمه کار، بهترین نوع سند همکاری برای کارگران است زیرا امنیت شغلی بالایی به آن‌ها اعطا می‌کند. کارگر در این حالت به صورت ثابت خواهد بود و تا سال‌ها متمادی می‌تواند شغل خود را حفظ کند. مزایا این مسئله برای کارگر، افزایش سنوات و بیمه کاری است. همچنین پس از پایان دوره کاری، او می‌تواند از مزایا صندوق تامین اجتماعی، همانند بازنشستگی و از کارافتادگی بهره‌مند شود.
اگر کارگری قرارداد دائم داشته باشد؛ اخراج کردن او توسط کارفرما بسیار دشوار خواهد بود. کارفرما برای اخراج این کارگران نیاز به برشمردن دلایلی موجه و مورد موافقت شورای اسلامی کار دارد و همچنین لازم است از فرآیند و تشریفات خاصی پیروی کند. این مسئله باعث امتناع ورزیدن بسیاری از کافرمایان از عقد قرارداد دائم با کارگران شده است. در تصویر ذیل، نمونه‌ای از یک قرارداد کاری را مشاهده می‌کنید.
قرارداد کار موقت
قرارداد کار موقت از مقبولیت زیادی به ویژه نزد کارفرمایان برخوردار است. بستن قرارداد موقت یا غیر دائمی، آسان‌تر بوده و به همین دلیل اکثر همکاری‌ها در محیط‌ها کاری به این شکل درآمده است. مشخصه اصلی قرارداد موقت که با اسامی قرارداد غیر دائمی یا قرارداد به مدت معین نیز شناخته می‌شود؛ محدود بودن دوره همکاری و مشخص شدن تاریخ خاتمه آن یا سررسید است. در تبصره 1 ماده 7 قانون کار این بند قید شده است: «حداکثر مدت موقت، برای کارهایی که طبیعت آن‌ها جنبه مستمر دارد، توسط وزرات کار و امور اجتماعی، تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.» بر این اساس وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر مدت همکاری را تعیین کرده و از ضرر رسیدن به کارگران جلوگیری خواهد کرد. اگر در قرارداد مدت معینی ذکر نشود؛ همکاری طرفین توسط وزارت کار، دائمی در نظر گرفته خواهد شد.
قرارداد کار معین
قرارداد کار معین از قرارداد کاری، در مواد 24 و 25 قانون کار تعیین شده است. همان طور که از نام این قرارداد مشهود است، برای انجام کار معینی بوده و تا خاتمه آن توسط کارگر، ادامه دارد. این قرارداد برای مثال برای پروژه بافت قالی یا طراحی یک سایت اینترنتی، می‌تواند عقد شود. در قرارداد کاری معین، معمولا کارفرما عهده‌دار تهیه وسایل کاری و فراهم کردن محیط کار خواهد بود که البته با توجه به توافق طرفین این شرایط ممکن است به نحو دیگر در قرارداد مشخص شود.
اگر مدت همکاری تا یک سال یا بیشتر به درازا بیانجامد، در ازای هر سال سابقه کاری، کارفرما باید یک ماه حقوق بر اساس آخرین حقوق کارگر به عنوان مزایا خاتمه کار به او بپردازد. همچنین در صورت عقد قرارداد کار معین، طرفین به تنهایی نمی‌توانند قرارداد را فسخ کنند. در صورت عدم توافق کارفرما و کارگر در مورد تاریخ اتمام کار، هیئت‌ها تشخیص و حل اختلاف، وظیفه رسیدگی به پرونده این گونه شکایت‌ها را خواهند داشت. حکمی که توسط این ارگان‌ها صادر می‌شود؛ برای طرفین قرارداد لازم الاجرا است. میزان حقوق پرداخت شده به کارگران با قرارداد کار معین، 80 درصد حقوق کارمندان پیمانی هم رتبه آن‌ها است. جدول امتیازات کارمندان پیمانی سالانه منتشر می‌شود. تعیین رتبه کارمندان و تطبیق آن با این جدول، به عهده دستگاه‌ها اجرایی خواهد بود.
در قراردادها کاری معین معمولا امکان بروز اختلاف بین طرفین زیاد است. اگر کار به درازا بیانجامد؛ کارفرما ممکن است این احساس را داشته باشد که کارگر قصد تعلل در کار را دارد. به علاوه، هرچند تعیین تجهیزات کار توسط کارفرما اختلاف بر سر قیمت مواد اولیه را کاهش خواهد داد و نیازی به وجود سرمایه اولیه توسط کارگر نخواهد بود؛ اما این امکان وجود دارد که کارگر از کیفیت مواد و تجهیزات رضایت کافی نداشته باشد. همچنین اگر هر کدام از کارگر یا کارفرما به هر دلیلی در میان پروژه، علاقه‌ای به ادامه مسیر همکاری نداشته باشند؛ امکان فسخ قرارداد از سمت تنها یک کدام از آن‌ها وجود نداشته و هر دو طرف، نیاز است تا پایان پروژه کاری شکیبایی ورزند.
تفاوت قرارداد کار معین و قرارداد پیمانکاری
بسیاری از افراد به دلیل شباهت زیاد، دچار اشتباه در تشخیص بین این دو قرارداد می‌شوند. حال تفاوت آن‌ها در چیست؟ قرارداد کار معین زمان مشخصی برای اتمام ندارد و با به پایان رسیدن کار محوله به کارگر خاتمه می‌یابد. در قرارداد پیمانکاری، کار معینی مانند ساخت یک بنا وجود دارد اما زمان اتمام آن برای کارفرما حائز اهمیت است. به همین دلیل اگر کار بیش از مدت مشخصی طول بکشد؛ جریمه دیرکرد برای پیمان کار در نظر گرفته خواهد شد. در حالی که، جریمه دیرکرد در قرارداد کار معین وجود ندارد.
تمایز بسیار مهمی که بین این دو سند همکاری وجود دارد؛ تفاوت تابعیت آن‌ها است. قرارداد کار معین، قراردادی زیر نظر وزارت کار بوده و از قانون کار تبعیت می‌کند در حالیکه شرایط قرارداد کار پیمانکاری را دو طرف تعیین می‌کنند. تفاوت مهم دیگر شیوه پرداخت حقوق این دو نوع قرارداد است. در قرارداد کاری معین کارفرما موظف است ماهانه تا هر زمان که کار به اتمام رسد؛ حقوق کارگر را بپردازد در نتیجه مجموع حقوق مشخص نبوده و تا پایان همکاری، پرداخت دستمزد ادامه خواهد داشت. این در حالی است که پیمانکار از ابتدا مبلغ دستمزد خود را به کارفرما اعلام کرده و معمولا بر حسب توافق در چند قسط مشخص آن را دریافت می‌کند.
کلام آخر
مهم‌ترین بخش آغاز یک همکاری رسمی میان کارفرما و کارمند؛ عقد قرارداد کاری است. این سند طرفین را از شانه خالی کردن از وظایف خود باز می‌دارد و آن‌ها را به رعایت قوانین مشخص کاری ملزم می‌کند. از سال 1369، طبق قانون کار، برای حمایت از حقوق کارگران و کارفرمایان، قراداد همکاری مشخصی باید بین آن‌ها منعقد شود. انواع قرارداد کار وزارت کار، تحت نظارت این سازمان بوده و شامل سه نوع دائم، موقت و معین می‌شوند. قرارداد دائم به دلیل تامین امنیت شغلی و استفاده از صندوق رفاه اجتماعی، بهترین قرارداد برای کارگران خواهد بود. لازم به ذکر است که هر سه نوع سند‌ها کاری، شامل بیمه و سنوات می‌شوند.
جهت مشاوره و اطلاعات بیشتر با کلینیک اداری آسان کار تماس بگیرید.
