محاسبه دستمزد و حقوق ماهیانه کارکنان به موارد زیادی بستگی دارد. برای مثال اینکه در چه زمانی از شبانه روز و یا چه روزهایی در هفته و ماه کار صورت گرفته باشد، شرایط محاسبه حقوق و دستمزد کمی متفاوت می‌شود. در این میان تعطیل کاری هم مطرح است که به انجام کار در روزهای تعطیل اشاره دارد. حال بهتر است ببینیم که به طور کلی تعطیل کاری چیست و چگونه باید حقوق و مزد آن را محاسبه کرد.
تعطیل کاری چیست؟
اگر بخواهیم به مفهوم دقیق تعطیلی کاری در قانون کار پی ببریم، میتوانیم به دو ماده قانونی مهم 62 و 63 قانون کار مراجعه کنیم. با توجه به این مواد میتوان گفت که روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران است و نباید کارگر برای کار در محل حاضر شود. حال در صورتی که کارگر با میل و رغبت خود برای کار در این روز تعطیل حاضر شود، باید مزد تعطیل کاری برای او در نظر گرفته شود. علاوه بر روز جمعه، سایر تعطیلات رسمی و همچنین روز 11 اردیبهشت که روز کارگر است، تعطیل است و در صورتی که به کار در این روزها پرداخته شود، تعطیلی کاری محسوب شده و باید مزد آن به صورت جداگانه محاسبه گردد. بنابر این توضیحات میتوان به طور کلی گفت که در روزهای تعطیل رسمی، کارگر بدون نیاز به حضور در محل کار باید مزد و بیمه و مزایا را دریافت نماید. در صورتی هم که کارگر در چنین روزهایی به کار بپردازد و به جای آن روز دیگری در هفته و ماه را تعطیل نباشد، ساعت کاری که مضاف بر ساعات کاری معین شده است باید به عنوان اضافه کاری در نظر گرفته شود. حال در زیر به ماده قانونی 62 و 63 نگاهی میکنیم تا با مفاهیم تعطیل کاری در قانون کار بیشتر آشنا شویم.
ماده 62 و 63 قانون کار و تعطیل کاری
در ماده 62 قانون کار آمده است که ” روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می‌باشد.
تبصره 1 – در امور مربوط به خدمات عمومی نظیر آب، برق، اتوبوسرانی و یا در کارگاه‌هایی که حسب نوع یا ضرورت کار و یا توافق طرفین، به طور مستمر روز دیگری برای تعطیل تعیین شود همان روز در حکم روز تعطیل هفتگی خواهد بود و به هر حال تعطیل یک روز معین در هفته اجباری است. کارگرانی که به هر عنوان به این ترتیب روزهای جمعه کار می‌کنند، در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.
تبصره 2 – در صورتی که روزهای کار در هفته کمتر از شش روز باشد، مزد روز تعطیل هفتگی کارگر معادل یک ششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی وی در روزهای کار در هفته خواهد بود.
تبصره 3 – کارگاه‌هایی که با انجام 5 روز کار در هفته و 44 ساعت کار قانونی کارگرانشان از دو روز تعطیل استفاده می‌کنند، مزد هر یک از دو روز تعطیل هفتگی برابر با مزد روزانه کارگران خواهد بود.”
در ماده 63 قانون کار هم آمده است که: “علاوه بر تعطیلات رسمی کشور، روز کارگر (11 اردیبهشت) نیز جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آید.”
جمعه کاری و تفاوت آن با تعطیل کاری
منظور از جمعه کاری این است که کارگر در روز جمعه که روز تعطیل و استراحت در نظر گرفته شده است، در محل کار حضور پیدا کرده و به کار بپردازد. در این شرایط برای کارگر فوق العاده جمعه کاری در نظر گرفته می‌شود که طبق تبصره 1 ماده 62 قانون کار، 40% اضافه بر مزد دریافت می‌کنند. حال سوالی که مطرح است این است که آیا جمعه کاری با تعطیل کاری تفاوتی دارد یا خیر؟ در این رابطه باید اشاره شود که تعطیل کاری مربوط به تمام تعطیلات رسمی است که کارگر در آنها به انجام کار می‌پردازد. جمعه کاری هم زمانی است که کارفرما از کارگر درخواست میکند که روز جمعه را در محل کار حاضر شود. در این شرایط روز جمعه به عنوان جمعه کاری شناخته می‌شود که همانطور که گفتیم باید برای آن 40 درصد مزد در نظر گرفته شود.
علاوه بر این باید اشاره شود که فوق العاده 40% جمعه کاری، از 40% اضافه کاری متفاوت است. فرض کنید در یک هفته یک روز همچون روز دوشنبه تعطیل رسمی بوده و کارگر هم در آن روز و هم در روز جمعه به کار پرداخته و روز دیگری را تعطیل نیست. در این شرایط برای روز جمعه هم اضافه کاری و هم جمعه کاری (180 درصد) محاسبه می‌شود. اما برای کار در روز تعطیل رسمی وسط هفته تنها همان اضافه کاری 140% تعلق می‌گیرد.
نحوه محاسبه تعطیل کاری به چه شکل است؟
در رابطه با محاسبه تعطیل کاری 1402، باید از همان روش محاسبه قبلی استفاده کرد. در واقع نحوه محاسبه تعطیلی کاری با در نظر گرفتن نرخ 40% بیشتر از مزد روزانه کارگر انجام می‌شود. حال برای اینکه بتوانید تعطیل کاری را به درستی محاسبه نمایید، میتوانید به فرمول‌های زیر توجه داشته باشید:
-
دستمزد روزانه اضافه کاری: تعداد ساعات اضافه کاری در روز * 140% * (7.33/ دستمزد روزانه)
در صورتی که مبلغ دستمزد روزانه را برابر با 1.769.428 ریال در نظر بگیریم، باید این عدد را بر 7.33 تقسیم کرده و در 1.4 یا همان 140% ضرب کرد. پس از آن اضافه کاری به ازای هر یک ساعت کار در سال 1402 محاسبه شده که با ضرب کردن آن در تعداد ساعات مورد نظر در روز، میتوان به دستمزد روزانه اضافه کاری پی برد. این مبلغ برای هر ساعت اضافه کار در سال 1402 بدون در نظر گرفتن سابقه کاری، برابر با 337.954 ریال می‌شود که برای تعطیل کاری نیز به همین شکل است.
-
دستمزد ماهیانه اضافه کاری: تعداد ساعات اضافه کاری در ماه * 140% * (7.33 / دستمزد روزانه)
با توجه به این موارد میتوان دستمزد تعطیل کاری کارگر را محاسبه کرده و در پایان ماه به همراه حقوق ماهیانه و سایر مزایا به حساب او واریز کرد. همچنین میتوان از محاسبه آنلاین تعطیل کاری استفاده کرده و به شکل آنلاین از میزان دستمزد کاری کارگران در روزهای تعطیل مطلع شود.
محاسبه جمعه کاری در دو حالت مختلف
برای محاسبه دستمزد روز جمعه باید به دو حالت زیر توجه شود:
- جمعه کاری با تعطیل شدن در یک روز دیگر
- جمعه کاری بدون تعطیلی در روزهای دیگر
در رابطه با محاسبه دستمزد جمعه کاری با تعطیلی در روز دیگر باید اشاره شود که در صورتی که کارگر روز دیگری در هفته را به جای روز جمعه تعطیل باشد، دستمزد او برای کار در جمعه با 40 درصد اضافه بر مزد روزهای عادی محاسبه می‌گردد. این یعنی نرخ هر ساعت جمعه کاری با تعطیلی در روز دیگر، برابر با دستمزد هر ساعت کار عادی * 1.4 (140%) می‌باشد. حال در حالت دوم باید اشاره شود که بر اساس ماده 61 قانون کار باید برای افرادی که به جمعه کاری می‌پردازند، یک روز تعطیل در نظر گرفته شود. این یعنی اشتغال در روز جمعه بدون در نظر گرفتن تعطیلی در روزهای دیگر، امری غیر قانونی است.
شب کاری و نوبت کاری
بهتر است در اینجا نگاهی هم به مفاهیم شب کاری و نوبت کاری داشته باشیم. شب کاری به ساعاتی اشاره دارد که خارج از ساعات کاری تعیین شده می‌باشد. در واقع افرادی که به کار در ساعات 22 الی 6 صبح بپردازند، یعنی مشغول به شب کاری بوده‌اند و باید برایشان مزایای شب کاری در نظر گرفته شود. اما نوبت کاری، کاری است که ساعات کاری در آن متغیر و گردشی است و نوبت‌ها میتواند در صبح، عصر و یا شب باشد.
جمع بندی
طبق قانون کار روزهای جمعه، تعطیلات رسمی و همچنین روز جهانی کارگر که 11 اردیبهشت است، به عنوان تعطیلات رسمی در نظر گرفته شده است. حال در صورتی که کارگر در این روزها به کار بپردازد، یعنی تعطیلی کاری داشته و باید برای پرداخت دستمزد او از فرمول تعطیل کاری استفاده شود. در رابطه با نحوه محاسبه تعطیل کاری در متن به طور کامل اشاره داشتیم. با این حال اگر نیاز به اطلاعات بیشتر در این زمینه داشته باشید، میتوانید با کارشناسان آسان کار در تماس باشید.
