شکایت از کارفرما بابت عیدی، سنوات، حقوق، بیمه و اخراج در اداره کار
به وجود آمدن اختلاف و یا نارضایتی در محل کار یکی از اتفاقات بسیار شایع و ناخوشایند است. قوانین اداره کار برای برطرف کردن این مشکلات و دستیابی نیروی کار به حقوقش فعالیت می‌کنند. وجود این قانون باعث شده تا کارمندان توانایی مقابله با عدم تفاهم‌ها را داشته باشند و در صورت به وجود آمدن اختلاف، بتوانند از کارفرما شکایت کنند و حق و حقوقشان را از طریق شکایت دریافت کنند.
سوالی که برای بسیاری از افراد که بدون قرارداد مشغول به کار هستند به وجود می آید این است که در صورت نداشتن قرارداد کار نیز می توان از کارفرما شکایت کرد یا خیر؟در این مقاله از سایت کلینیک اداری آسان کار به بررسی شکایت از کارفرما می پردازیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
اصطلاحات مهم در قانون کار
کارگر کیست؟
کارگر کسی است که براساس توافق باید کار مشخصی را انجام دهد. در این تعریف، کار مفهومی کلی دارد و می‌تواند شامل هر عملی باشد.
در عرف به فردی کارگر می گویند که در کارگاه، کارخانه و یا هر محل دیگری، به‌صورت منظم کاری را انجام می‌دهد و در مقابل انجام کار از کارفرما پول می گیرد.
تعریف کارگر در قانون کار
در قانون کار؛ کارگر فردی است که در مقابل دریافت حق السعی اعم از حقوق، مزد، سهم سود و سایر مزایا، به درخواست کارفرما کار می‌کند.
ازنظر قانونی کارگر باید دارای ویژگی مشخصی باشد تا بهعنوان کارگر شناخته شود. در زیر به بررسی این موارد می پردازیم.
1- شخص حقیقی
کارگر شخصی حقیقی است. هیچ سازمان یا مجموعه ی حقوقی ، بهعنوان کارگر شناخته نمی‌شود و نمی‌تواند از حقوق تعیین‌شده برای کارگران بهره ببرد.
2- دریافت حق‌السعی از کارفرما
کارگر در مقابل انجام وظایف مشخص شده، حقوق و مزد دریافت می‌کند. البته ممکن است پرداختی به کارگر همیشه ، پول نقد نباشد و دیگر موارد با ارزش مالی باشد.
اگر فردی در ازای انجام وظایف و کارمشخص هیچ سود و مزدی دریافت نکند، از نظر قانون کارگر شناخته نمی شود.
3- تبعیت کاری از کارفرما
کارگر باید از نظر کاری تابع کارفرما باشد و اگر در مسائل کاری از کارفرما تبعیت نکند، کار او مستقل خواهد بود و از نظر قانونی کارگر نیست.
4- تبعیت حقوقی از کارفرما
بین کارفرما و گارگر باید رابطه حقوقی وجود داشته باشد و باید بر اساس آن قرارداد با هم همکاری کنند. بر اساس قرارداد، کارگر از کارفرما دستور می‌گیرد تا کار مورد نظر را انجام دهد.
5-تبعیت اقتصادی
کارگر از نظر اقتصادی تابع کارفرما است . با توجه به این موضوع افرادی که موسسه‌های غیر انتفاعی کار می کنند و در مقابل کار خود هیچ مبلغی دریافت نمی‌کنند، کارگر محسوب نمی‌شوند.
کارفرما کیست؟
مفهوم کارگر در مقابل کارفرما تعریف می شود و در صورتی که کارفرما وجود نداشته باشد کارگری نیز وجود نخواهد داشت.
براساس تعریف کلی کارفرما فردی حقیقی یا حقوقی است که یکی از طرفین امضا کننده قرار داد می باشد و برای انجام کاری با فرد دیگری که می تواند،کارگر،مشاور ویا پیمانکار همکاری می کند
براساس تعریف فوق کارفرما می‌تواند فرد یا یک مجموعه باشد که برای انجام کارهای مورد نظر خود و پروژه‌های موجود، افرادی را استخدام می کند و در ازای انجام وظایف مختلف، به آنها دستمزد می‌دهد.
وظایف کارفرما در مقابل کارگر از طرف قانون تعیین شده است و در صورتی که کارفرما وظایف خود را انجام ندهد محکوم می شود.
وظایف اصلی کارفرما در مقابل کارگر
- انتخاب یک قرارداد مشخص براساس نوع کار و تنظیم قرارداد براساس قانون با نیروی کار
- انجام تعهدادت ذکر شده در قرارداد به صورت کامل و دقیق با کارگر
- رعایت تمام موارد ذکر شده در قانون کار مانند: پرداخت سنوات ، پرداخت حق بیمه و پرداخت عیدی
- رعایت قوانین مربوط به شرایط کار مانند حداقل دستمزد، طبقه‌بندی مشاغل، حداکثر ساعت قانونی کار،اضافه کاری و پرداخت آن وموارد دیگر
- رعایت ایمنی و بهداشت محل کار برای آسایش و امنیت کارگران
- ارائه امکانات رفاهی تعیین شده در قانون
کارفرما برای استخدام افراد مختلف، باید تمام شرایط موجود در قانون را رعایت کند و بر اساس آن، افراد را استخدام کرده و حق و حقوق قانونی آنها را به صورت کامل بپردازد. اما متاسفانه این حالت در موارد بسیاری انجام نمی شود و موجب شکایت کارگر از کارفرما می شود.
مهمترین و اصلی‌ترین بخش شروع کار بین کارگر و کارفرما ، عقد قرارداد است، اما برخی از کارفرمایان از انجام این کار به صورت کتبی امتناع می‌کنند. که در ادامه بررسی دلایل عدم قرار داد کارفرما می پردازیم.
چرا کارفرما بدون قرارداد کارگران را استخدام می‌کنند؟
امروزه به دلیل فراوانی نیروی کار و درمقابل آن کمبود موقعیت‌های کاری،بیشتر نیروها پس از مدتی با یافتن یک شغل قابل قبول، چشم خود را بر مشکلات موجود می‌بندند.
هرچند قرارداد آن ها ممکن است فقط به صورت شفاهی باشد، اما در قرارداد شفاهی، قدرت اصلی در دست کارفرما می باشد، تقریبا کارفرما هر قانونی را می‌تواند به‌صورت شفاهی عنوان کند و کارگر مجبور به پذیرش آن است. از طرف دیگر در قراردادهای شفاهی، حق بیمه کارگر نیز پرداخت نمی‌شود.
و دلیل اصلی اینکه کارفرما تمایل به تنظیم قرارداد ندارد و افراد را بدون قرارداد استخدام می کند این است که حق و حقوق کارگر را پرداخت نکند و بتواند در هر زمانی و بدون نیاز به پراخت حق و حقوق تعیین‌شده کارگر، او را به‌راحتی اخراج کند.
بنابراین نبستن قرارداد کتبی توسط کارفرمایان سودجو، راهی برای فرار از پرداخت هزینه‌های مختلف است و متاسفانه بسیاری از کارگران تصور می‌کنند بدون داشتن قرارداد کتبی، نمی‌توانند به مراجع معتبر مراجعه کرده و نسبت به عدم اجرای قانون، از کارفرما شکایت کنند. اما اینگونه نیست و بدون داشتن قرارداد نیز می توان از کارفرما شکایت کرد،در ادامه به بررسی راه ها و شرایط شکایت از کارفرما در صورت نداشتن قرارداد می پردازیم.
شکایت از کارفرما بدون قرارداد چگونه امکان‌پذیر است؟
براساس قانون کارگر می تواند حتی بدون داشتن هیچ گونه مدرک کتبی، ادرخواست شکایت از کارفرما کند و حق و حقوق قانونی خود را کارفرما طلب کند. در واقع می توان گفت، نداشتن قرارداد در مرحله شکایت، به ضرر کارفرما است و کارگر ممکن است موارد مختلف را بیش از میزان توافق بین خود و کارفرما، اعلام کند.
در واقع می توان گفت با اینکه کارفرما برای فرار از پرداخت حق و حقوق اولیه کارگر از تنظیم و عقد یک قرارداد براساس قانون امتناع می‌کند، اما این موضوع می تواند در صورت شکایت کارگر در مراحل مختلف باعث ایجاد ضرر و زیان مالی هنگفتی برای کارفرما شود.
نکته مهم
عدم وجود قرارداد کتبی، به‌معنای از بین رفتن و پایمال شدن حقوق کارگر نیست، زیرا براساس ماده‌های ۲، ۳ و ۴ قانون کار و مخصوصا توجه به تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار، قرارداد کاری فقط به صورت کتبی نیست و می‌تواند شفاهی نیز باشد. هر چند در صورتیکه بین کارگر و کارفرما اختلافی ایجاد شود اثبات وجود رابطه کاری برای شروع شکایت کمی سخت‌تر می شود، اما نکته با اهمیت این است که تنها راه اثبات وجود رابطه کاری، قرارداد کتبی نمی باشد و حتی توافق شفاهی، بهعنوان قرارداد کاری نیز قابل قبول است و در مراجع معتبر، به آن استناد خواهد شد.
مراحل شکایت از کارفرما
در صورتی که کارگر بدون داشتن قرارداد بخواهد از کارفرما شکایت کند این شکایت دارای مراحل مشخصی است، در ابتدا کارگر باید مدارک لازم را جمع‌آوری کند و بدون داشتن هیچ قراردادی ثابت کند که در بازه زمانی معین و مورد ادعا، در محل کار بهعنوان کارگر حضور داشته و فعالیت‌های مورد نظر کارفرما را اجرا کرده است. که در ادامه آنها ها را بررسی می کنیم.
پس از جمع آوری مدارک، کارگر باید در سامانه وزارت کار و رفاه اجتماعی ثبت نام کرده و کد رهگیری دریافت کند. سپس در اداره کار و از واحد داد خواست، برگه دادخواست را اخذ کرده و با در دست داشتن مدارک شناسایی لازم مانند شناسنامه و کارت ملی، دادخواست را تکمیل و سپس دادخواست را به اداره کار ارائه داده و شکایت از کارفرما را رسما ثبت کند.
در زمان تکمیل دادخواست باید موارد مندرج در دادخواست مثل محل انجام کار، اطلاعات شخصی کارگر و کارفرما و در نهایت، مورد شکایت عنوان شود. نکته مهمی در تنظیم دادخواست این است که کارگر باید موارد شکایت را در چهارخط بنویسد وتوضیح اضافه ندهد.
نکات مهم مراحل شکایت از کارفرما
- اعلام دقیق شکایت باید در روز رسیدگی انجام شده و کارگر باید در روز رسیدگی با در دست داشتن مدارک اثبات دعوای خود، در محل رسیدگی حاضر شود. معمولا روند رسیدگی به شکل زیر خواهد بود:
- شکایت کارگر از کارفرما در مرجع معتبر مانند اداره کار
- ارسال نامه و ابلاغیه به کارفرما و تعیین جلسه رسیدگی
- حضور کارگر و کارفرما در جلسه مصالحه برای حل اختلاف
- در صورت عدم ایجاد مصالحه، دو هفته پس از این جلسه اولیه، یک جلسه تشخیص شکایت برگزار خواهد شد و کارگر در این مرحله باید تمام مدارک خود را ارائه دهد
- کارشناسان پس از بررسی این مدارک و بر طبق گفته طرفین، رای خود را صادر خواهند کرد و در صورت پذیرش رای از سوی هر دو طرف، پروسه شکایت با اجرای رای کارشناسان به‌اتمام می رسد
- در صورت عدم پذیرش رای صادره شده از سوی یکی از طرفین شکایت، جلسه حل اختلاف پس از گذشت بازه معین ۱۰ روزه، برگزار می‌شود
- اگر رای جلسه حل اختلاف نیز با مخالفت یکی از طرفین روبه‌رو شود، شکایت به دادگاه ارجاع‌شده و از سوی یک مرجع بالاتر شکایت دنبال خواهد شد.
معمولا در مرحله آخر شکایت به‌نتیجه رسیده و یا دو طرف به یک توافق نسبی خواهند رسید.
در صورتی که کارفرما حتی پس جلسه، حقوق و مزایای قانونی کارگر را پرداخت نکند، دادگاه می‌تواند مبلغ مورد نظر برای پرداخت به کارگر را از حساب بانکی کارفرما یا اموال او، برداشت کند و رای خود را از این طریق اجرا کند.
مدارک مورد نیاز برای اثبات رابطه کاری بدون قرارداد
در صورتی که فرد قرارداد داشته باشد راحت تر می تواند از کارفرما شکایت کند و پروسه اداری شکایت از کارفرما را پیش ببرد اما در صورت نداشتن قرارداد نیز می تواند با استفاده از دیگر مدارک رابطه کاری خود را اثبات کند مانند:
- تقاضای کارگر برای ارسال بازرس به محیط کار و تحقیق از محل کار فرد برای اثبات حضور او در آن محل
- جمع‌آوری استشهادیه محلی با امضای همکاران سابق فرد و یا استشهاد واحدهای تجاری هم‌جوار با محل کار
- فیش یا رسید حقوق
- حکم استخدام، حکم ارتقای شغلی یا تغییر پست در مجموعه و یا مدرک دیگری که در دوره مورد ادعای کارگر باشد و به اسم او نوشته شده باشد
- دفاتر قانونی کارگاه و یا اسناد هزینه‌های مربوطه که حضور کارگر در آن محیط کار را تایید کند
- لیست حقوق کارگاه
- گواهی بانک مبنی بر واریزشدن حقوق در یک بازه زمانی معین از سوی کارفرما (حقیقی یا حقوقی)
- چک بانکی و یا کارت افتتاح حساب در یک بانک
- کارت حضور و غیاب یا ورود و خروج یا دفاتر ثبت حضور و غیاب کارگران در کارگاه
- کارت بهداشت فرد که از سوی اداره بهداشت محیط کار صادر شده باشد
- معاینات پزشکی پیش از استخدام
- داشتن یک برگه مرخصی و یا ماموریت تایید‌شده از سوی شرکت
- فاکتور خرید و فروش اجناس برای شرکت یا معرفی‌نامه کارگر به سایر موسسه‌ها مثل بانک، شرکت و یا نهادهای دیگر
- و سایر مدارک مشابه که به‌نوعی حضور کارگر را در آن شرکت و مجموعه تایید کند.
نکته: نداشتن قرارداد کتبی مانعی برای ثبت شکایت نیست و تنها باید یک مدرک مهم را بهعنوان تاییدیه حضور خود در آن بازه زمانی مورد ادعا را به نهاد مورد شکایت (اداره کار یا سازمان بیمه و…) ارائه دهید.
بیشترین و مهمترین دلایل شکایت کارگر از کارفرما چیست؟
مهمترین دلایل شکایت کارگران از کارفرما شامل
- پرداخت نکردن عیدی
- بابت اخراج
- بابت اضافه کاری
- عدم پرداخت حقوق قانونی
- سنوات کارگر
- پرداخت نکردن بیمه
می باشد و معمولا کارگران بابت آن ها به اداره کار شکایت می کنند و در این مواقع چنانچه مدارک احراز رابطه کارگری و کارفرمایی بین کارگر و کارفرما اثبات گردد کارفرما در صورت پرداخت نکردن عیدی و سنوات کارگر و یا عدم پرداخت بیمه توسط کارفرما، به جریمه عدم پرداخت عیدی و سنوات و جریمه عیدی ندادن کارفرما محکوم می گردد.
پرداخت نکردن عیدی کارمندان فقط به این معنا نیست که هیچ مبلغی به کارگر داده نشود بلکه گاهی اوقات برخی از کارفرمایان مبلغ عیدی را کمتر از حد مقرر قانونی به کارگر پرداخت می کنند که این کار نیز مصداقی از پرداخت نکردن عیدی کارگران وکارمندان است و مشمول جریمه عدم پرداخت عیدی و سنوات می گردد.
مهلت شکایت از کارفرما بدون قرارداد چقدر است؟
شاید برخی از افراد تصور کنند که برای شکایت از کارفرما مهلت کمی دارند و در بازه زمانی چند روز فقط می توانند از کارفرما شکایت کنند و در صورت شکایت نکردن در این بازه زمانی حقوقشان پایمال می شود اما این تصور کاملا اشتباه است و هیچ مدت زمان محدودی در برای شکایت تعیین نشده و در هر زمانی کارگر می تواند شکایت خود را ثبت کنید. در واقع حتی پس از فوت کارگر و گذر زمان، بازماندگان می‌توانند از کارفرمای کارگر فوت‌شده شکایت کرده و حق و حقوق او را مطالبه کنند.
نکته : فقط در صورت اخراج کارگر 30 روز مهلت برای اعتراض و شکایت از کارفرما دارد.
