یکی از انواع مرخصی‌ها که برای بانوان در نظر گرفته شده است، مرخصی زایمان است. زمانی که یک خانم کارمند فرزندی را به دنیا می‌آورد، نیاز به یک بازه زمانی برای استراحت و مرخصی دارد. این نوع از مرخصی را مرخصی زایمان یا مرخصی ایام بارداری می‌گویند و جزو حق و حقوق هر خانمی به حساب می‌آید. برای همین هیچ یک از کارفرمایان حق ندارند از دادن مرخصی زایمان به مادران باردار خودداری نمایند. مدت مرخصی بارداری، در ابتدا معادل 3 ماه یعنی 90 روز بوده است. اما در حال حاضر این مدت تغییر پیدا کرده و با افزایش زیادی همراه شده است. در این مطلب قرار است به مدت زمان مرخصی بارداری در قانون کار بپردازیم و با نحوه گرفتن آن آشنا شویم.
منظور از مرخصی زایمان چیست؟
پیش از آنکه قانون در رابطه با بارداری و زایمان زنان قوانینی را وضع نماید، بسیاری از بانوان این دغدغه را داشتند که در زمان زایمان چه اتفاقی برای کارشان رخ می‌دهد. همین سبب می‌شد تا بسیاری از بانوان از تصمیم برای مادر شدن منصرف شوند و تنها بر روی کار خود تمرکز نمایند. اما از زمانی که قانون کار قانونی را برای مرخصی زایمان زنان در نظر گرفت، نگرانی زنان در این زمینه به طور کامل از بین رفت. به طوری که در حال حاضر مادران باردار شاغل می‌توانند با اطلاع از قوانین موجود، برای اخذ مرخصی زایمان اقدام کرده و از مزایای آن بهره‌مند شوند. استفاده از مرخصی بارداری علاوه بر اینکه برای مادر مزایای زیادی به همراه دارد، برای شرکت و شخص کارفرما نیز مزیت دارد. چرا که این دسته از بانوان پس از طی شدن دوره مرخصی وضع حمل، مجددا به کار خود باز می‌گردند و کارفرما نیازی به استخدام فرد جدید در این بازه زمانی ندارد.
تعلیق قرارداد کاری در دوران بارداری
ایام بارداری خانم‌ها جزو موارد تعلیق قرارداد کاری محسوب می‌شود. در این برهه از زمان، خانم‌های باردار قادر به انجام کار نیستند و هر چه به روزهای وضع حمل خود نزدیک‌تر می‌شوند، شرایط کار برای آنها سخت‌تر می‌شود. برای همین در این زمان، قرارداد کاری و کلیه تعهدات میان کارگر و کارفرما معلق می‌شود. این تعلیق تا زمانی ادامه دارد که مرخصی زایمان به اتمام رسیده و فرد به کار خود بازگردد. در قانون کار حمایت‌های شغلی و شخصی زیادی برای خانم‌های باردار در نظر گرفته شده است که به آنها اشاره خواهیم کرد.
مدت زمان مرخصی زایمان در قانون کار
در ماده 76 قانون کار که در سال 1369 تصویب شده است، مرخصی بارداری برای خانم‌ها جمعا 90 روز عنوان شده بوده است. از این 90 روز، حدود 45 روز آن می‌بایست بعد از دوران وضع حمل مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در واقع 45 روز از این مرخصی برای دوران زایمان و 45 روز دیگر آن برای مرخصی دوران بارداری بوده است. با این حال از آنجایی که این تعداد روز برای نگهداری از نوزاد کافی نبود، قانون کار اقدام به افزایش تعداد روزهای مرخصی زایمان کرد. دلیل دیگر افزایش تعداد روزهای مرخصی، حمایت دولت از فرزندآوری و افزایش نرخ جمعیت بوده است. بر این اساس مدت زمان مرخصی بارداری برای خانم‌های شاغل افزایش پیدا کرده و از 90 روز به 6 ماه و 9 ماه افزایش پیدا کرد. مطابق ماده 3 قانون ترویج تغذیه نوزاد با شیر مادر، مدت مرخصی بانوان به 6 ماه افزایش پیدا کرد. همچنین طبق تبصره 2 ماده واحده قانون، به شرط اجازه دولت این میزان به 9 ماه افزایش پیدا کرده است. طبق موافقت اعلام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در تاریخ 22 اردیبهشت 1400، تمامی بانوان شاغل از حق مرخصی بارداری 9 ماهه با دو سوم حقوق برخوردار هستند. این بازه زمانی برای زایمان راحت و نگهداری از فرزندان بسیار قابل توجه و مفید می‌باشد. لازم به ذکر است علاوه بر این مورد، به بانوان شیرده نیز 1 ساعت مرخصی روزانه جهت شیردهی داده می‌شود تا بتوانند در این مدت هم به کودک خود برسند و هم او را از شیر خود تغذیه نمایند. این مرخصی روزانه برای سه مرتبه در روز است؛ یعنی مادر می‌تواند 3 بار جمعا به مدت 1 ساعت برای شیردهی و رسیدگی به نوزاد خود اقدام نماید. بنابراین بهتر است بانوان شیرده نوزاد و کودک خود را به یک مهد نزدیک محل کار خود بسپارند تا بتوانند از مرخصی روزانه شیردهی نیز استفاده نمایند.
حقوق بانوان در ایام مرخصی زایمان چقدر است؟
همانطور که اشاره شد، در حال حاضر مدت زمان مرخصی ایام بارداری 9 ماه است. حال باید دید که قانون کار چه میزان حقوقی را برای این ایام در نظر گرفته است. در کنار میزان حقوق، موارد دیگری نیز وجود دارد که جزو حق و حقوق بانوان در دوران مرخصی زایمان می‌باشد. برای مثال تضمین بازگشت به کار پس از پایان مرخصی زایمان و پرداخت کلیه مزایا در این دوران، از جمله حقوقی است که هر خانم بارداری از آن برخوردار است. در صورتی که کارفرما به این مورد توجهی نکرده و از پذیرش فرد پس از پایان مرخصی خودداری کند، زن این حق را دارد تا از او شکایت نماید. در رابطه با حقوقی که در مرخصی زایمان باید به بانوان پرداخته شود، ماده 67 قانون تامین اجتماعی اینطور بیان داشته است: کمک بارداری، دو سوم آخرین دستمزد و حقوق بیمه شده است که حداکثر برای مدت 12 هفته جمعا قبل و بعد از زایمان بدون کسر سه روز اول پرداخت خواهد شد. که در حال حاضر این زمان به 9 ماه افزایش یافته است.
چه زمانی برای مرخصی زایمان باید اقدام کرد؟
سوال دیگری که در رابطه با مرخصی زایمان مطرح است این است که چه زمانی بهتر است برای مرخصی بارداری اقدام کرد. بانوان بارداری که نامه پزشکی را به مدت 30 روز داشته باشند، می‌توانند با ارائه مدارک لازم برای مرخصی زایمان اقدام به اخذ مرخصی بارداری نمایند. بانوان باردار این حق را دارند تا هر زمانی که پزشک مربوطه به آنها دستور استراحت دهد، برای گرفتن مرخصی زایمان اقدام کنند. آقایانی هم که صاحب نخستین فرزند می‌شوند، قادر هستند از 3 روز مرخصی تشویقی خود استفاده نمایند.
مدارک لازم برای مرخصی زایمان
بانوانی که قصد دارند از مرخصی زایمان استفاده نمایند، باید مدارک زیر را ارائه دهند:
- اصل و کپی شناسنامه کودک و بیمه شده
- دفترچه تامین اجتماعی
- کپی گواهی تولد نوزاد
- درخواست کتبی مرخصی زایمان
- گواهی مرجع پزشکی
- گواهی پزشک معالج
- خلاصه پرونده ترخیصی از بیمارستان
- کپی از تمام صفحات شناسنامه پدر و مادر
برخی دیگر معتقدند باید سه مدرک گواهی پزشک معالج، تصویر شناسنامه مادر و تصویر شناسنامه فرزند یا گواهی تولد او را در سامانه تامین اجتماعی بارگذاری کنند تا بتوانند از این طریق از مرخصی زایمان 9 ماهه خود استفاده نمایند.
مدت زمان مرخصی زایمان دوقلو چقدر است؟
در صورتی که مادر صاحب فرزند دوقلو باشد، میزان مرخصی زایمان برای او بیشتر در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که به جای 9 ماه مرخصی، 12 ماه معادل یک سال مرخصی برای او در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر این اگر این مادران قرار باشد فرزندان را با شیر خود تغذیه نمایند، به جای 1 ساعت مرخصی روزانه شیردهی، 2 ساعت به آنها اختصاص داده می‌شود. این مدت زمان جزو ساعات کاری روزانه محسوب شده و مشکلی برای او ایجاد نمی‌نماید.
اخراج مادر بعد یا در حین مرخصی زایمان
همانطور که گفته شد کارفرما موظف است در پایان مرخصی زایمان، مادر را برای ادامه کار پذیرش نماید. حال اگر به هر دلیلی این اتفاق نیفتاده و کارفرما اقدام به استخدام فرد دیگری کرده باشد، امکان طرح شکایت برای مادر وجود خواهد داشت.
جمع بندی
در این مطلب به بررسی مدت زمان مرخصی زایمان در قانون کار پرداختیم و با شرایط اخذ آن آشنا شدیم. همانطور که اشاره شد در حال حاضر مدت مرخصی بارداری 9 ماه است و تمام بانوان باردار این حق را دارند تا از آن استفاده نمایند. علاوه بر این، مادران شیرده می‌توانند از مرخصی روزانه یک ساعت شیردهی استفاده کنند و به کودکان خود در این بازه رسیدگی نمایند.
جهت مشاوره و کسب اطلاعت بیشتر با کلینیک اداری آسان کار تماس بگیرید.
