مرخصی زایمان چیست و شرایط استفاده از آن به چه صورت است؟

در قانون کار چند نوع مرخصی برای کارکنان تعریف شده است تا در  زمان مورد نظر بتوانند از آنها استفاده کنند. یکی از این مرخصی‌ها، مرخصی زایمان است. مرخصی زایمان برای زنان شاغلی که نگرانی از بابت کار و دستمزد خود در طول دوران بارداری و زایمان دارند، در نظر گرفته شده است تا بتوانند بدون هیچ دغدغه‌ای این دوران را سپری نمایند. حال باید دید که در قانون کار چه مدتی برای این مرخصی در نظر گرفته شده است و چه شرایطی برای آن وجود دارد؟

مرخصی زایمان چیست؟

مرخصی زایمان یکی از حقوقی است که قانون کار برای خانم‌های شاغل باردار در نظر گرفته است. زمانی که بانوان در حین باردار شدن مشغول به کار در شرکتی می‌باشند، می‌توانند از این مرخصی استفاده کنند و نگرانی از بابت دستمزد خود در این ایام و بازگشت به کار نداشته باشند. دستمزد دوران مرخصی زایمان، بر اساس قوانین بیمه تامین اجتماعی پرداخت می‌گردد. با این حال برای استفاده از این مرخصی، شرایطی لازم است و بانوان تنها با دارا بودن این شرایط می‌توانند از مرخصی زایمان استفاده کنند. حال باید دید که این شرایط چه چیزهایی هستند و در چه صورت بانوان واجد شرایط استفاده از این مرخصی می‌باشند.

شرایط لازم برای استفاده از مرخصی زایمان

یکی از مواردی که در استفاده از مرخصی زایمان مهم است این است که مادران باید در یک شرکت یا سازمان دولتی مشغول به کار باشند. این یعنی مادر باید در یک مجموعه به طور رسمی مشغول به کار باشد. همچنین از دیگر شرایط لازم برای استفاده از مرخصی زایمان این است که مادر باید از بیمه تامین اجتماعی برخوردار باشد. در واقع خانم‌هایی که توسط کارفرمای خود بیمه شده‌اند، امکان استفاده از این مرخصی را دارند. در غیر این صورت نمیتوان از مرخصی زایمان استفاده کرد. حال در این رابطه هم یک شرط وجود دارد و آن این است که مرخصی زایمان تنها به مادرانی تعلق می‌گیرد که حتما دو ماه و معادل 60 روز از پرداخت بیمه تامین اجتماعیشان گذشته باشد. بنابراین اگر بخواهیم شرایط لازم برای استفاده از مرخصی زایمان را بررسی کنیم، باید به شاغل بودن مادر، بیمه بودن او و داشتن سابقه پرداخت بیمه به مدت 60 روز را در نظر داشته باشیم.

نکته: سابقه 60 روز پرداخت حق بیمه برای مادران باردار، باید یک سال قبل از شروع بارداری باشد. این قانون برای این است که از سواستفاده در این رابطه جلوگیری شود. در صورتی که وقفه‌ای میان بارداری و حق بیمه پرداخت شده وجود داشته باشد، مادر نمی‌تواند از مرخصی زایمان استفاده کند.

مدت زمان مرخصی زایمان چقدر است؟

سوالی که برای بسیاری از بانوان و مادران باردار وجود دارد، این است که زمان مرخصی زایمان چقدر است و در قانون جدید مرخصی زایمان این مقدار چقدر افزایش داشته است؟ در این رابطه بهتر است به ماده 76 قانون کار اشاره داشته باشیم. طبق این ماده: ” مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعاً 90 روز است. حتی‌الامکان 45 روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار‌گیرد. برای زایمان توامان 14 روز به مدت مرخصی اضافه می‌شود.

‌تبصره 1 – پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار سابق خود باز می‌گردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی ‌محسوب می‌شود.

‌تبصره 2 – حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد.”

پس در حال حاضر مدت زمان مرخصی زایمان، برابر با 9 ماه است و نسبت به قبل افزایش داشته است. پیش از این قانون کار، مدت زمان مرخصی بارداری و زایمان را 6 ماه در نظر گرفته بود. پس مادران می‌توانند قبل از زایمان و همچنین بعد از زایمان، از این 9 ماه استفاده کنند و زایمان راحت و بدون دغدغه‌ای را تجربه کنند. مدت زمان مرخصی بعد از زایمان، باید 3 ماه باشد و برای قبل از آن نیز 6 ماه در نظر گرفته شود. با این حال اگر مادری بخواهد مدت زمان کمتری را به مرخصی بگذارند، می‌تواند به یکی از شعب تامین اجتماعی مراجعه کند و درخواستش را بابت دریافت مدت زمان کمتر مرخصی زایمان ثبت کند.

باید اشاره کنیم که مادرانی که یک فرزند و یا فرزند دوقلو باردار هستند، حداکثر می‌توانند 9 ماه مرخصی زایمان داشته باشند. اما بانوانی که 3 قلو یا بیشتر باردار هستند، به جای 9 ماه می‌توانند از 12 ماه مرخصی زایمان استفاده کنند. مرخصی زایمان هر چقدر هم که باشد، جزو ایام خدمت مادران محسوب می‌شود و برایشان سابقه کار در نظر گرفته می‌شود. برای همین از این بابت هیچ نگرانی برای مادران وجود نخواهد داشت.

کمک هزینه ایام بارداری و زایمان چقدر در نظر گرفته شده است؟

در رابطه با کمک هزینه بارداری، بهتر است در ابتدا یک نگاه به ماده 59 قانون تامین اجتماعی داشته باشیم. طبق این ماده قانونی: ” بیمه ‌شدگانی که تحت معالجه و یا درمانهای توان‌ بخشی قرار میگیرند و بنا به تشخیص سازمان تامین خدمات درمانی موقتا قادر به کار‌ نیستند به شرط عدم اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق استحقاق دریافت غرامت دستمزد را با رعایت شرایط زیر خواهند داشت:

• الف – بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از کار و غیر ناشی از کار یا بیماریهای حرفه‌ ای تحت درمان قرار گرفته باشد.
• ب – در صورتی که بیمه شده به سبب بیماری و طبق گواهی پزشک احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ اعلام ‌بیماری مشغول به کار بوده و یا در مرخصی استحقاقی باشد.”

بر اساس این ماده قانونی، بانوان شاغل که حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند، می‌توانند از 9 ماه مرخصی زایمان استفاده کنند و در آن ایام به میزان 2.3 از حقوق خود را به عنوان کمک هزینه ایام بارداری دریافت نمایند. این هزینه توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود.

چند ماده قانونی مربوط به مرخصی زایمان

برای آشنایی بیشتر با مرخصی زایمان، بهتر است به چند ماده قانونی نگاهی داشته باشیم.

• ماده 67 قانون مرخصی زایمان تامین اجتماعی: ” زنان شاغل که طی مدت یک سال قبل از زایمان خود حداقل 60 روز حق بیمه پرداخت کرده باشند، به شرط عدم اشتغال به کار می توانند کمک هزینه بارداری دریافت نمایند.”
• ماده 68 قانون قانون مرخصی زایمان تامین اجتماعی: “در صورتی که زن بیمه شده یک سال قبل از زایمان حداقل 60 روز حق بیمه پرداخت نموده باشد، می‌تواند از کمک هزینه ها، معاینه و معالجه‌های قبل حین و بعد از زایمان برخوردار شود.”
• ماده 76 قانون کار: “اگر پزشک تامین اجتماعی تشخیص دهد که نوع کار برای کارگر باردار خطرناک می باشد، کارفرما موظف می باشد که تا پایان دوره بارداری کارگر، بدون کسر حقوق کار سبک تری را برای کارگر در نظر بگیرد.”

شرایط مرخصی زایمان مردان

مرخصی زایمان تنها مختص به بانوان نبوده و پدران نیز می‌توانند از آن استفاده کنند. تمام آقایانی که در قوای سه گانه بخش‌های دولتی، عمومی و غیر دولتی مشغول به کار هستند، می‌توانند در زمان فارغ شدن همسرشان و به دنیا آمدن نوزاد، از سه روز مرخصی تشویقی استفاده کنند. البته در این رابطه یک شرط هم وجود دارد. شرط استفاده از مرخصی زایمان مردان این است که همسرانشان شاغل بوده و در آن مدت از مرخصی زایمان خود استفاده کنند. این یعنی اگر زن شاغل نباشد و یا قادر به استفاده از مرخصی زایمان نباشد، به مرد هم مرخصی زایمان تعلق نمی‌گیرد.

جمع بندی

در این مطلب با مرخصی زایمان و شرایط استفاده از آن آشنا شدیم. همانطور که گفته شد، مرخصی زایمان برای بانوان شاغلی در نظر گرفته شده است که در حین خدمت و اشتغال به کار، باردار می‌شوند. مدت زمان مرخصی زایمان در حال حاضر 9 ماه است و به قبل و بعد از زایمان اختصاص دارد. از شرایط لازم برای استفاده از مرخصی زایمان هم باید به سابقه پرداخت حداقل 60 روز حق بیمه در طول یک سال گذشته و اشتغال در یک مرکز اشاره کرد. همچنین زایمان متقاضی نباید مربوط به بعد از فرزند چهارم باشد.

جهت دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با کلینیک اداری آسان کار تماس بگیرید.