نحوه تنظیم فرم تسویه حساب چگونه است و مزایای آن چیست؟

تسویه حساب با پرسنل، یکی از قوانین کاری بوده که در رابطه با آن در قانون کار نیز صحبت شده است. زمانی که کارمند یا کارگر قصد ادامه کار در شرکت را نداشته باشد، کارفرما باید اقدام به تسویه حساب با او کند. حال باید دید که فرم تسویه حساب به چه صورت تنظیم می‌شود و استفاده از این فرم چه مزایایی برای کارفرما دارد؟

تسویه حساب با کارگر به چه معناست؟

معمولا زمانی که شخصی در محل کار خود مرتکب کار خلافی شده و یا به مفاد قرارداد کاری عمل نمی‌کند، کارفرما اقدام به تسویه حساب با او می‌کند. تسویه حساب به این معنا است که کلیه مطالباتی که کارگر یا کارمند از کارفرمای خود دارد، باید پس از به پایان رسیدن قرارداد کاری به طور کامل پرداخت شود. در واقع در این شرایط تمام حقوق و مزایای کارکنان توسط کارفرما پرداخت شده و کارفرما هیچ بدهی به کارمند خود نخواهد داشت. برای تسویه حساب با کارکنان، باید اقدام به محاسبه حقوق و مزایای پرسنل کرده و سپس بر اساس آن اقدام به پرداخت و تسویه کرد. باید اشاره شود که تسویه حساب تنها مربوط به اخراج کارکنان نبوده و زمانی که قرارداد کاری به اتمام می‌رسد و کارفرما دیگر نیازی به تمدید آن ندارد، باید برای تسویه حساب نیز اقدام شود. با این کار کارفرما دیگر تعهدی به کارگر ندارد و بدون هیچ مشکلی روابط کاری بین کارفرما و کارگر به پایان می‌رسد.

حال اگر کارفرما بدون تسویه حساب اقدام به اخراج کارمند خود نماید، این شخص حق دارد تا از طریق مراجع قانونی اقدام به طرح شکایت کرده و از این طریق حق و حقوق خود را بدست آورد.

قانون وزارت کار برای تسویه حساب

در این رابطه میتوان به ماده 24 قانون کار اشاره کرد. طبق این ماده قانونی: ” در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید.”

این ماده قانونی بیانگر این است که کارفرما باید حق سنوات کارگر را محاسبه کرده و آن را هنگام تسویه حساب طبق قانون کار پرداخت نماید. همچنین عیدی کارگر نیز جزو حقوق او محسوب شده و باید بر اساس تعداد روزهای کاری، محاسبه و پرداخت شود.

تسویه حساب با کارمند/کارگر در چه مواقعی صورت می‌گیرد؟

به طور کلی باید اشاره شود که تسویه حساب زمانی انجام می‌شود که دیگر هیچ رابطه کاری بین کارگر و کارفرما وجود نداشته باشد. حال اگر بخواهیم به طور جزئی‌تر به این قضیه نگاه کنیم، باید موارد زیر را در نظر بگیریم:

• اخراج کارگر یا کارمند

در صورتی که کارمند یا کارگر مجموعه به وظایف کاری خود عمل نکند و در انجام آنها کوتاهی کند، کارفرما حق اخراج او را دارد. اخراج کارگر عمل غیر قانونی نبوده و در قانون کار نیز به آن اشاره شده است. با این حال چیزی که در اینجا اهمیت دارد این است که برای اخراج کارگر باید دلایل موجه و قانونی وجود داشته باشد. همچنین اخراج کارگر باید با پرداخت تمام حق و حقوق به جا مانده او و در اصل تسویه حساب با او باشد. در صورتی که کارفرما بدون دلایل موجهی به اخراج کارگر بپردازد و یا با او به طور کامل تسویه حساب نکند، با مشکلات فراوانی مواجه می‌شود. بنابراین این به نفع کارفرما است که با تنظیم فرم تسویه حساب، تمام حقوق کارگر را پرداخت کرده تا دیگر تعهد مالی نسبت به او نداشته باشد.

• پایان مدت زمان قرارداد کاری

زمانی که قرارداد کاری به اتمام برسد و دیگر نیازی به تمدید قرارداد نباشد، کارفرما باید به تسویه حساب با کارمند یا کارگر خود بپردازد. قراردادهایی که به طور مدت موقت هستند، با رسیدن به تاریخ پایان قرارداد به اتمام رسیده و دیگر رابطه کاری میان طرفین برقرار نمی‌باشد. با پایان قرارداد کاری، باید کلیه حق و حقوق افراد به درستی محاسبه شده و در زمان معینی نسبت به پرداخت آنها و تسویه حساب اقدام شود.

• انصراف کارگر از ادامه همکاری

یکی دیگر از دلایلی که موجب تسویه حساب با کارگر می‌شود، مربوط به زمانی است که کارگر از ادامه همکاری با شرکت و کارفرما منصرف شده و انصراف خود را در این زمینه اعلام می‌کند. گاهی اوقات بنا به دلایل مختلفی، کارگر دیگر قصد ادامه همکاری با کارفرما را ندارد و باید تحت شرایط خاصی این انصراف را اعلام کند. در صورتی که کارفرما با چنین درخواستی موافقت کند، رابطه کاری به پایان رسیده و برای تسویه حساب با کارگر اقدام می‌شود.

نحوه تنظیم فرم تسویه حساب

برای تسویه حساب با کارگر، باید چند مرحله مهم طی شود. اولین مرحله از این کار این است که یک فرم برای تسویه حساب در نظر گرفته شود. کارفرما برای تسویه حساب با پرسنل خود، معمولا یک فرمی را تنظیم می‌کند که شامل تمام حق و حقوقی است که در طی مدت کار و فعالیت کارگر به آن تعلق دارد. تنظیم فرم تسویه حساب باید به گونه‌ای باشد که کارگر با نگاه کردن به آن از تمام حقوق خود مطلع شود. در واقع کارفرما باید تمام جزئیات حقوق و مزایای کارگر را در این فرم به خوبی مشخص کند تا در این زمینه مشکلی به وجود نیاید.

گاهی اوقات به دلیل واضح نبودن مفاد مندرج در فرم تسویه حساب، اختلافاتی میان کارگر و کارفرما به وجود می‌آید. برای همین جهت پیشگیری از این امر، کارفرما باید به شکل اصولی به تنظیم این فرم بپردازد. تمام پرداختی‌ها باید به طور دقیق در برگه تسویه حساب مشخص شود و به امضای کارگر برسد. از جمله مواردی که در برگه تسویه حساب به آن اشاره می‌شود، باید به کارکرد بر اساس روز، ساعت اضافه کاری، ساعت جمعه کاری، ساعت شب کاری، نوبت کار، مانده مرخصی، حقوق پایه، حق مسکن، بن کارگری، فوق العاده اضافه کاری، فوق العاده شب کاری، فوق العاده جمعه کاری، حق اولاد، حق بیمه، مالیات، دریافت مساعده و در نهایت مبلغ قابل پرداخت اشاره کرد. مبلغ قابل پرداخت همان مبلغی است که کارفرما بابت تسویه حساب به کارگر پرداخت می‎نماید. تسویه حساب پرسنل از خدمات اداری و مالی است.

مزیت وجود فرم تسویه حساب برای کارفرما

برگه تسویه حساب به عنوان یک سند به حساب می‌آید. برای همین بهتر است کارفرما به تنظیم فرم تسویه حساب پرداخته و هنگام تسویه با کارگر، آن را به امضای کارگر برساند. وجود این برگه باعث می‌شود تا احتمال هرگونه سوء استفاده در این قضیه به صفر برسد. چرا که اگر این برگه وجود نداشته باشد و کارفرما به طور نقدی اقدام به تسویه حساب با کارگر نماید، کارگر می‌تواند این قضیه را انکار کند و برای کارفرما مشکل ایجاد نماید. با این حال اگر در این رابطه شاهد وجود داشته باشد و یا مبلغ تسویه حساب به حساب کارگر واریز شده باشد، کارفرما می‌تواند این قضیه را به اثبات برساند. با این حال بهترین کار این است که حتما از فرم تسویه حساب استفاده شود.

محاسبه مزایای پایان کار در فرم تسویه حساب

• طبق ماده 24 قانون کار، کارگر این حق را دارد تا به ازای هر سال خدمت خود، معادل یک ماه دستمزد را به عنوان حق سنوات دریافت نماید.
• هر شخصی در سال حداکثر مجاز به ذخیره 9 روز مرخصی است و مرخصی‌های استفاده نشده سوخت شده تلقی می‌شود. با این حال این بستگی به کارفرما دارد و ممکن است بهای روزهای مرخصی استفاده نشده نیز پرداخت شود.
• مبنای محاسبه هر یک روز مرخصی استفاده نشده، یک سی‌ام مزایای دریافتی در ماه است.

جمع بندی

زمانی که روابط کاری کارگر و کارفرما به پایان می‌رسد، کارفرما باید با کارگر تسویه حساب کند. برای تسویه حساب کردن حتما باید از یک فرم تسویه حساب استفاده کرده و تمام موارد را به طور دقیق در آن درج کرد. جهت تنظیم فرم تسویه حساب می‌توانید به موارد اشاره شده در متن توجه داشته باشید.

جهت دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با کلینیک اداری آسان کار تماس بگیرید.